عکاسی معاصر ایران
عکاسی معاصر ایران راه پرفراز و نشیبی را از سر گذرانده است. تاریخی که سراسر آن پر از اتفاقات منحصربه‌فر است. می‌دانیم که از ورود عکاسی به ایران تا ابتدای دهه‌ی ۳۰ قریب به ۱۰۰ سال از عمر عکاسی گذشته بود. عکاسی در ابتدا همچون دیگر مظاهر تجدّد بیشتر ابزاری تفنّنی بود در دست شاهان و شاهزادگان قاجار. با انقلاب مشروطه و دایر شدن تدریجی عکاسخانهها در شهر، عکس و عکاسی جنبه‌‌ای مردمی در ثبت و تبلیغ انقلاب یافت. عکاسی، در دوران مدرنیزاسیون رضاشاهی، توسعه‌ی آمرانه‌ی او را تبلیغ می‌‌کرد و از سوی دیگر با پدیده‌ی نوظهور برگه‌‌های شناسایی و نیاز به عکس چهره‌ی افراد بر روی این اوراق، عکاسخانه‌‌های بیشتری دایر شد. گسترش عکاسخانهها در کنار ساده‌تر شدن استفاده از ابزار عکسبرداری، بر سرعت عمومیت یافتن عکاسی در جامعه و رسوخ هرچه بیشتر آن در بین طبقات اجتماعی افزود.
در سال‌های پس از جنگ جهانی دوّم و با توسعه‌ی روزنامه‌نگاریِ آزاد، عکاسی مطبوعاتی توسعه‌ی شایانی یافت و تصاویر عکاسی در مقیاس وسیع‌‌تر و موضوعات متنوّع‌‌تری منتشر شد. امّا با تمام اینها نشانه‌‌ای از نمایش عکس به عنوان اثر هنری در این صد سال مشاهده نمی‌‌شود. تنها در اوایل دهه‌ی سی است که نسل جدیدی از عکاسان با برپایی نمایشگاههای گروهی عکاسی پدید می‌‌آیند؛ عکاسانی که سعی می‌‌کردند عکسهایشان تنها بر پایه‌ی الگوهای مطبوعاتی و عکاسخانه‌ای استوار نباشد. بُروز چنین نمایشگاه‌‌هایی را نمی‌‌توان صرفاً رویدادهایی از سر اتّفاق قلمداد کرد. موج تجدّدگرایی در دهه‌های پیشین که اینک با ظهور و رشد سریع کلان‌شهر تهران همسو شده بود، عکاسان با ذوق و آماتوری را پدید آورد که عکسهایشان را به مثابه‌ی آثاری هنری در نمایشگاه‌ها و مجلات به نمایش می‌گذاشتند.
در طول دهه‌ی سی گرچه با تعدادی نمایشگاه گروهی عکس و انتشار عکس‌ها در برخی مجلات روبرو هستیم، اما نشانی از نمایشگاههای انفرادیِ عکس دیده نمی‌‌شود. احمد عالی که به واسطه‌ی پیشینه‌ی کاری خود در نقاشی، با حلقه‌ی فکری و هنری نقاشان جوان آن زمان در ارتباط بود، با برپایی نمایشگاهی از عکس‌هایش در تاریخ آذرماه ۱۳۴۲ در تالار فرهنگ اوّلین نمایشگاه انفرادی را در ایران برگزار کرد. به‌‌زودی و تنها یک سال پس از این نمایشگاه، گروهی از جوانان نقاش اقدام به برپایی تالار ایران (قندریز) کردند، تالاری که نقطه‌ی عطفی در برپایی نمایشگاههای عکس بود. روندی که در برگزاری نمایشگاه عکاسی در طول دهه‌ی ۴۰ آغاز شده بود، در دهه‌ی ۵۰ نیز ادامه و توسعه یافت و تعداد نمایشگاههای انفرادی و گروهی عکس افزایش پیدا کرد و افراد جدیدی به این حوزه وارد شدند.
از این دهه به بعد عکاسی معاصر ایران وارد مرحله‌ای جدید می‌شود زیرا می‌توان نگاه ویژه به عکاسی را در کار عکاسان ایرانی دید. با شروع جنگ عکاسانی چون کاوه گلستان، یحیی دهقانپور و دیگران عکاسی جنگ، خبری و مستند را با عکس‌های دقیق و نگاه ریزبینانه‌شان به ژانری مستقل تبدیل کردند. به همین دلیل هر سه گونه (جنگ، خبری و مستند) را در شماره‌های گوناگون حرفه: هنرمند بررسی کرده‌ایم. خوشبختانه در دهه‌های مختلف ـ از دهه‌ی ۶۰ به بعد ـ شاهد ژانرهای دیگر عکاسی نیز هستیم، همچون عکاسی هنری، خانوادگی و… هستیم که البته با توجه به تاریخ عکاسی ایران تمام تلاش‌مان را کرده‌ایم تا در پرونده‌های گوناگون به این دسته‌بندی‌ها نیز توجه لازم را داشته باشیم.
عکاسی معاصر ایران موضوعی بسیار گسترده و تاریخی بسیار طولانی دارد که با پرداختن به جزئیات و مهم‌تر از آن با بررسی عکاسان معاصر ایران می‌توان به درکی درست از آن رسید. به همین منظور در طی بررسی هر ژانر، به تفصیل نگاهی به آثار هنرمندانی چون مهران مهاجر، احمد عالی، نیوشا توکلیان، غزاله هدایت، کاوه کاظمی و… داشته‌ایم و در مقالاتی به شرح و نقد آثار و مصاحبه با عکاسان معاصر ایران پرداخته‌ایم.
