در جست‌وجوی زبانِ نو

در نام کتاب مشهور معلم نازنین ما رویین پاکباز «زبان نو» دلالت به بیان‌های هنری تازه دارد، درعین‌حال این عبارت دستاویزی است که از آنچه به زعم من بزرگترین ارمغان پاکباز برای ما بوده یاد کنم:
و آن گسترش قلمروی زبان فارسی است. هرچه گذشته بیشتر قدردان این وجه از او شده‌ام. به زبان فارسی می‌شود درباره هنرهای جدید خواند و نوشت. سهم قابل‌توجهی از دقت متن‌ها، و ظرفیت برقراری مفاهمه و بحث و جدل، تا حدی که هست، مدیون کوشش او در پی‌ریزی ابزار زبانی مقبول و متناسب است؛ و این در حکم هوایی نامرئی است که همه در آن تنفس می‌کنیم.
از این جهت نام او را می‌شود در ادامه فهرست بسیار بلندبالایی نوشت که قدم به قدم به زبان فارسی شعر گفتن، بیان دریافت‌های شهودی، فلسفه ورزیدن، تاریخ‌نگاری، تنظیم سندهای حقوقی، و… یاد داده‌اند.
نگاهی به ضعف آشکار متن‌های تالیفی و ترجمه‌ای در شاخه‌های دیگر هنری، به جز نقاشی (و یکی دو زمینه‌ی دیگر که در زمان ما بزرگانی نظیر او داشته‌اند)، اهمیت کارش را بیشتر نشان می‌دهد، به‌ویژه در مورد هنرهای سنت قدیم این اشکال خیلی بارزتر است: و فقدان واژگان روشن و مشترک که پاسخ‌گوی نیازهای جدید در تدقیق موضوعات باشد مانع بزرگی در درک فارسی‌زبانان امروزی و به تبع آن امکان حیات فکری مثمر در این رشته‌هاست.
امیدوارم بخشی از بهترین استعدادهای اهل ذوق و دانش صرف ادامۀ این راه دشوار و معطوف به آیندگان شود؛ کاری است که فروتنی در یادگیری، دقت در ظرائف هر رشته، و در عین‌حال توان فاصله گرفتن و کلی دیدن همین جزئیات بی‌شمار و وسعت نگاه به تاریخی طولانی را می‌طلبد.