درباره‌ی ادوارد مونک و ۲۷ اثر او

سفر دوم مونک به پاریس بسیار طولانی‌تر از بار نخست بود زیرا او [این بار] تحت نظرِ نقاش فرانسوی لئون بُنات، یکی از هنرمندان برجسته‌ی روز در فرانسه آموزش می‌دید. اما طولی نکشید که مونک از رابطه‌ی خشک و رسمیِ استاد و شاگردی به ستوه آمد و تنها پس از چهار ماه تحصیل، دانشگاه هنرهای زیبا را ترک کرد.
مونک هنگامِ شیوعِ وبا در پاریس در اواخر سال ۱۸۸۹، به سن-کلو، شهری در حومه‌ی غربی پاریس و در شش مایلی مرکز شهر، نقل مکان کرد. در آنجا، اتاقی در بالایِ کافه‌ای اجاره کرد که چشم‌اندازِ زیبایی به رود سن داشت. نقاشی متمایز «شب در سن-کلو» (۱۸۹۰) نمای داخلی این اتاق تاریک را نشان می‌دهد و چشم‌انداز شبانه‌ی آن را از میان پنجره به تصویر می‌کشد. درکنار پنجره مردی را می‌بینیم که غرق در فکر به رودخانه خیره شده و سرش را به یک دستش تکیه داده است. گفته شده که این تصویرِ امانوئل گلدشتاینِ شاعر، دوستِ مونک است.
از لحاظ سبک‌شناختی، هارمونیِ ظریفِ رنگ‌های این تابلو بیشتر وام‌دارِ هنر ادگار دگا است که در آن زمان از اقبال عمومی بسیاری برخوردار بود. بعید نیست که الهام از باسمه‌های ژاپنی در طرحِ منظره‌ی دریایی تاثیر داشته‌اند اما کشتی‌ها احتمالاً بیشتر وام‌دارِ آثار جیمز ویستلر هستند.

ترکیب‌بندیِ نقاشیِ «شب در سن-کلو» به‌دقت از سوی ادوارد مونک پرداخت شده است، ترکیب‌بندی‌ای که میان نور و تاریکی به‌نحوی تعادل ایجاد می‌کند که عناصرِ یک اتاق کوچک را آشکار کند.
پنجره‌ی کوچکِ سمتِ راست که تاحدودی با بخشی از پرده پوشانده شده است، تمامِ نورِ صحنه را تأمین می‌کند، از جمله انعکاسی از خودِ پنجره بر کفِ اتاق در پیش‌زمینه‌ی [تصویر]. رنگ‌مایه‌های فیروزه‌ای تضاد عمیقی را در مقابلِ سایر رنگ‌مایه‌های بسیار پررنگ‌ترِ ایجاد می‌کنند. این روش ما را به یادِ آثار ویستلر می‌اندازد. شیوه‌ای که بدان پیکرِ مرد در چنین سطوحِ کمی از جزئیات پرداخت می‌شود، او را تاحدودی اسرارآمیز می‌کند و بیننده را وا می‌دارد تا از خود بپرسد که دقیقاً او کیست و مقصودِ اعمالش در آن روز چیست.
اتاق خالی و عریان است که شاید نشان‌دهنده‌‌ی سبکِ طراحی داخلی در این عصر باشد تا تلاش برای دادنِ سرنخ‌هایی درباره‌ی نوعِ موقعیت صحنه. عناصرِ این اتاق اما اهمیت زیادی ندارند و تأکید مونک بیش از هر چیز بر نمایشِ رنگ سرد و خشن است. شیوه‌ای که او بدان دیوارها و کف اتاق را ترسیم می‌کند یادآورِ بسیاری از تکنیک‌های جنبش امپرسیونیسم است که در واقع شباهت‌هایی با آثار هنری پراکنده‌ی مونک دارد.
مونک در بسیاری از نقاشی‌هایش، ضربه‌های قلم‌مو را به صورتِ طولانی و کشیده برجای می‌گذاشت. عناصرِ پس‌زمینه گاهی اوقات، تنها با یک ضربه‌ی رنگ ترسیم می‌شدند، برای مثال به قایق‌ها در پس‌زمینه‌ی این نقاشی و نقاشیِ «جیغِ» او نگاه بیندازید. این ترکیب‌بندیِ کلی همواره چشم را به سمتی هدایت می‌کرد که هنرمند مد نظر داشته است، به این معنا که جزئیات اندک برای پشتیبانی از عناصر یا عنصر اصلی کفایت می‌کرد.

اما گذشته از مسائل سبک‌شناختی، احساس غم‌انگیز و فضای دلگیر این نقاشی از کجا نشأت گرفته است؟ شاید این نقاشی واکنشی است به مرگ پدرش که یک سال قبل، در پاییزِ ۱۸۸۹ از دنیا رفت. در پی این اتفاق، مونک به نروژ بازگشت و در آنجا با مسائل مالیِ اموالِ پدرش مواجه شد. خویشاوندان ثروتمندش به او کمک نکردند و از آن روز به بعد، او مسئولیت مالی خانواده‌اش را بر عهده گرفت./ نیلوفر لاری