گفت‌وگوی مریم اطهاری با مهدی حسینی
مهدی حسینی، مترجم کتاب “نقاشی ایرانی” نوشته‌ی شیلا کنبی، نقاش و مدرسی است که ترجمه‌ها و تالیفاتش در زمینه‌ی نگارگری ایرانی کمک شایانی به آشنایی با این هنر کرده‌است. این گفتوگو با مهدی حسینی به بهانه‌ی برگزاری نمایشگاه “مروری بر شاهکارهای نگارگری ایران” در موزه‌ی هنرهای معاصر شکل گرفت.
مهدی حسینی درر آغاز امر به مسئله‌ی اساسی سرگشتگی در ارزش‌گذاری آثار شاهکارهای نگارگری ایران پاسخی قاطع می‌دهد. او از این رهگذر نگارگری ایرانی را از جنبه‌ی فرم -یعنی ساختار، ترکیب‌بندی، طراحی، نور و رنگ- و نیز از جنبه‌ی محتوا و پیوند این آثار با ادبیات، عرفان و اساطیر بررسی می‌کند. به برخی منابع مهم و در دسترس در شناخت این هنر اشاره می‌کند. حسینی سوالات چالش برانگیزی در ارتباط با برگزاری این نمایشگاه مطرح می‌کند. سوالاتی که دغدغه‌ی اساسی‌شان مرتفع‌ساختن نیاز جامعه‌ی فرهنگی و نسل جوان است.
در ادامه مهدی حسینی درصدد توضیح و بسط بیان تصویری و فرم در آثار نگارگری ایرانی برمیآید. شباهت‌هایی میان نگارگری و “هنر نو” اروپایی را بیان می‌کند. مساله‌ی مکان، فضا و زمان را در این دو مورد مداقّه قرار می‌دهد. وجه مشترک هنر نو و نگارگری ایرانی چیست و چه شد که پیشگامان هنر اروپایی به این هنر روی آوردند. اساسا هنر نو چه چرخشی نسبت به هنر پیش از خود ایجاد کرد؟ آیا پایه‌ی این شباهت شگفت‌انگیز را تفاوتی اساسی به لرزه در می‌آورد؟ چه “اتفاقی” در نگارگری ایرانی از آغاز تا امروز افتاده‌است؟ از جمله سوالاتی است که حسینی در خلال گفت‌وگویش به آنها پاسخ می‌دهد.
مهدی حسینی گام از این فراتر می‌گذارد و در انتها به دغدغه‌ی نقاشی معاصر اشاره می‌کند. او سربلند بیرون آمدن از این برهه‌ی زمانی را همچون سایر دوره‌ها در گرو مساله‌ی مهم “حساسیت به زمان” می‌داند. چه چیز نگارگری هر دوره را از دوره‌ی دیگر تمایز می‌دهد؟ و زمان چه ویژگی‌هایی را می‌سازد که زیربنای این مشخصه‌های متمایزکننده است؟
.
مطالعه‌ی بیشتر: مقاله‌ی «بنیان‌های مدرنیسم در نقاشی ایران» به قلم مهدی حسینی
.
مریم اطهاری: نمایشگاه اخیر موزۀ هنرهای معاصر، «مروری بر شاهکارهای نگارگری ایرانی» بازدیدکنندگان زیادی داشت و با استقبال عموم همراه بود. بحثی که این نمایشگاه پیش کشید، معضل ارزش‌گذاری این آثار بود. اغلب بازدیدکنندگان نمایشگاه از مشاهدۀ کارها حیرت می‌کردند. ولی این حالت سرگشتگی و حیرانی در مرحلۀ ارزش‌گذاری آنها نیز صدق می‌کرد. یعنی در مرحلۀ ارزش‌گذاری این آثار، سردرگم مانده‌ایم و نمی‌دانیم با چه رویکردی به آنها بپردازیم…
مهدی حسینی: من با این سخن شما چندان موافق نیستم. این نخستین باری است که چنین مطلبی را می‌شنوم. دانشجوها و اساتیدی که با من ارتباط دارند، هیچ یک چنین مسئله‌ای را مطرح نکرده‌اند. اصلاً این آثار به صورتی نیستند که مخاطب نتواند با آن ارتباط برقرار کند. چرا که از نظر بیان تصویری، واجد تمام ویژگی‌های استثنایی این امر هستند. اگر مسئلۀ ساختار باشد، این آثار دارای ساختار منسجمی هستند. اگر مسئلۀ ترکیب‌بندی باشد، این نگاره‌ها در سطح فاخری هستند.