معنی و اهمیت صنایع ظریفه / آقای دکتر رضازاده شفق، استاد دانشگاه طهران

بخشی از متن:

صنعت بطور کلی استعداد و قابلیت  و یا هنر را گویند که در نتیجه آزمایش و تجارب ممتدی حاصل میگردد و دارندۀ آن میتواند اثری شایسته از خود بظهور آورد.

بعضی دانشمندان صنعت را از لحاظ غایت بسه قسمت تقسیم کرده‌اند:

نخست آنکه در عمل خود بشر از تناسب و خوبی بروز نماید و آن صنعت رفتار و یا اخلاق است. در واقع زندگی و روابط و مناسبات با مردم و طرز معامله و معاشرت خود صنعتی است و کسیکه در رفتار خود با افراد نوع ماهر و نیک باشد او را باید هنرور نامید و توان گفت برای اشاره بدین مفهوم است که شکسپیر گفته زندگانی صنعتی است و صفحه جهان صحنه‌ایست و مرد که روش آنرا میداند صنعتکار است.

دوم صنعتی است که محصول نافع و آثار سودمند بوجود آورد مانند دروگری و آهنگری و پزشکی و مهندسی که غایت آن فایده و نفعی است و پیداست که کارهای مادی زندگانی در نتیجه این قسمت صنعت بکار میافتد.

سوم صنعتی است که تنها حس جمال صنعتکار را جلوه میدهد و ذوق بدیعی ما را تحریک میکند و نشاط یا اضطراب معنوی ذوقی در ما ایجاد میکند و روح ظرافت و لطف و آهنگ در ما میدمد و این را صنعت ظریفه مینامیم.

هدف صنعت اخلاق خوبی و هدف صنعت نافع سودمندی و غایت صنعت ظریفه زیبائی است این تقسیم با حالات سه‌گانه روح ما هم مناسب میاید زیرا بموجب آنچه دانشمندان گفته‌اند روح ما در سه حال اصلی ظهور میکند عاقله و فاعله و حاسه.

قوه عاقله صحت و عمل مفید میخواهد و قوه فاعله یا اراده بعمل خیر سوق میکند و قوۀ حاسه منشاء ذوق جمال است پس هدف عاقله درستی و سودمندی و هدف فاعله نیکی و هدف حاسه زیبائی است.

پیداست همانطور که اصل این حالات سه‌گانه یعنی فاعله و عاقله و حاسه یکی است و آن همان روح واحد است اساس درستی و خوبی و زیبائی هم یکی است بدین معنی که درست بد یا خوب نازیبا یا زیبای نادرست ناقص است و در حقیقت الفتی تام در میان درست و خوب و زیبا موجود است.

پس صنایع ظریفه که شعب معروف آن شعر و موسیقی و نقاشی و پیکرسازی و عمارت‌سازی و فروع آن است از حس بدیعی یا قوه حاسه بشر زائیده و مظهر ذوق او و موضوع آن زیبائی و اساسش تحریک حس جمالست و از این حیث در هر اثر صنعت که تقلید صرف نباشد ذوق و شور و هیجان و تأثر صنعتکار ظهور میکند که حوادث و یا صفحات جهان را از دیده همان تأثرات دیده و حال درونی خود را که از این احساس حاصل میشود بزبان شعر یا موسیقی یا نقاشی و غیره بیان کرده است. …