همانطور که از اسمِ مقاله برمی‌آید، «ایران در اتاقِ تاریک»، تصویری است که عکاسان اروپایی در فاصله اوایلِ سلطنتِ ناصرالدین شاه تا اوایلِ دورانِ پهلوی(۱۰۰ سال) از ایران ثبت کرده و به نمایش گذاشته‌اند. در این مقاله، فهرستی از این عکاسان اروپایی که به عنوانِ معلم، محقق یا باستان‌شناس به ایران سفر کرده‌اند به همراه شرح کوتاهی از فعالیت‌هایشان معرفی می‌شود.
عکاسان اروپایی از ژول ریشار گرفته که به دربارِ ناصر الدین شاه راه می‌یابد. به روشِ داگروتیپ ثبتِ پرتره می‌کند. در نهایت به تابعیت ایران درمی‌آید تا بسیاری دیگر از عکاسانِ اتریشی، ایتالیایی و فرانسویِ دیگر.
از برجسته‌ترین عکاسانِ ابنیه تاریخیِ ایران می‌توان از اوگوست کرشیشِ اتریشی و لوئیجی پِشه ایتالیایی نام برد. به طورِ مثال، پشه نخستین کسی است که از تخت جمشید و پاسارگاد عکاسی کرده. و به وطنش فرستاده است. پس از برقراری ارتباطِ رسمی با کشورِ ایتالیا، نخستین سفیرِ ایتالیا راهیِ تهران شد. عکاسی به نام لوئیجی مونتابونه، همراه با هیئتِ سفرا به ایران آمده. او شروع به عکاسی حرفه‌ای و با کیفیت از مکان‌های تاریخیِ ایران و چهره مردانِ طبقاتِ مختلفِ اجتماع می‌کند.
مُنا زهتابچی، سپس درباره‌ی ارنست هولستر، سیم‌کشِ خطوطِ تلگراف می‌نویسد. کسی که عکس‌های مستندِ او درواقع تحقیقی قوم‌نگارانه از اصفهان‌اند. یا درباره‌ی آنتوان سوروگین، که جنبه‌هایی از فرهنگِ ایرانی همچون زندگیِ زنان، مذهب، آداب و رسوم و … را به نمایش درمی‌آورد. عکسِ زنِ ایرانی از پرطرفدارترین عکس‌های او بود. در میانِ فهرستِ عکاسان، نامِ گرترود بل، به عنوانِ اولین زنِ انگلیسی که از سفرش به ایران کتابی با عنوانِ «تصاویری از ایران» منتشر می‌کند، می‌درخشد.
آرتور اپهام پوپ، نویسنده کتابِ «سیری در هنرِ ایران» نیز برای مطالعه و تحقیق در آثارِ معماریِ ایران و عکسبرداری علمی از آنها به ایران مسافرت کرد. علاوه‌بر اینها، می‌توان نامِ بسیاری دیگر از این عکاسان و محققانِ به نامِ آن دوران و زمینه فعالیتشان را در مقاله‌ی خانم زهتابچی جستجو کرد.
درباره‌ی شرق‌شناسی بخوانید.
بخشی از متن:
در ایران پس از سال ۱۸۶۰م عكاسی در برنامه‌ی درسی مدرسه دارلفنون گنجاده شد. نخستین دستاندركاران عكاسی در ایران، در حقیقت اروپاییانی از فرانسه، اتریش و ایتالیا بودند كه در این مدرسه تدریس می‌كردند. اما عكاسی غربیان از ایران تنها محدود به چند معلم اروپایی مدرسه دارالفنون نمی‌شود. در اوائل قرن نوزدهم تب جهانگردان و ماجراجویانی که با انگیزه‌های گوناگون سودای شرق در سر می پروراندند بالا گرفته بود…
