ریچارد کرنی، امروالا، هیولاگونگی، شر، اسطوره‌اندیشی، متافیزیک، انسان‌شناسی

شر، هیولاگونگی و امر والا/ ریچارد کرنی/ مهدی حبیب‌زاده

معرفی مقاله:

«شر، هیولاگونگی و امر والا» به قلم ریچارد کرنی به کهن‌ترین مسائل بغرنج پیش روی اندیشه‌ی انسان می‌پردازد. شر از کجا می‌آید؟ سرچشمه‌های شر چیست؟ ذهن انسان تلاش کرده که به طرق گوناگون به تجربه‌ی نااندیشیدنی شر بیندیشد. اگر خود را به تاریخ رویکردهای نظری و گفتارهای غربی محدود کنیم، آنگاه به چهار دسته اصلی خواهیم رسید: اسطوره‌شناسی، متون‌مقدس، متافیزک و انسان‌شناسی. آنچه در کیش امر والای آلوده شاهدش هستیم. و برای نمونه در شیفتگی فرهنگ عامه به قانون شکنان، قاتلان سریالی و جانیان روانی تجسم می‌یابد. «برگشتن از مقولات دوگانه‌ای چون پاک و ناپاک، تقوا و گناه، اخلاق و بی‌اخلاقی است».

به نظر ریچارد کرنی علاوه بر جنبش‌های نظرورزانه و رازورزانه، گرایش متاخرتر و پردامنه‌تری هم هست. آنهایی که معطوف به بیرون کشیدن شر از قلمرو تفسیرهای به راستی انسانی است: که می‌شود آن را «عجایب‌شناسی امر والا» ی پسامدرن خواند. امر پسا‌مدرن قلمرو هیولاگونگی و جولانگاه هیولاست. چه آنچه خیالی‌اند (بیگانه و نظایر آن) چه آن‌ها که در واقعیت سیاسی به صحنه می‌آیند (هیتلر، استالین). همه اصل مدرنیته را به منزله‌ی سمپتوم به اجرا در می‌آورند. به زعم ریچارد کرنی هیولاهای پسامدرن همچون پیشگوی‌های مدرنیته به منصه‌ی ظهور می‌رسند که خود را محقق می‌سازند؛ همچون بازگشت امر سرکوب شده. کیش پسا‌مدرن امر والا تنها پاسخ «قاره‌ای» معاصر به مسئله‌ی شر نیست. رهیافت هرمنوتیکی در کل این مناقشه نقشی تعیین‌کننده و اساسی دارد، چرا که برخی اشکال پسامدرنیسم روان‌کاوانه، ملهم از مفهوم محوری فروید درباره‌ی امر «وهم‌ناک» ما را بیشتر متوجه سرشت پیچیده و اغلب تعویض‌پذیر خودها و غریبه‌ها، والابودن و عادی‌بودن کرده است. اما چنین هرمنوتیک‌ کنشی چگونه می‌تواند به سرگشتگی‌های ناشی از شر که تاکنون ذکر شده پاسخ دهد؟ هرمنوتیک ریکور در این باب، رهیافتی سه وجهی را طرح می‌کند: فهم علمی، بازپرداختن و پروراندن و بخشایش.

بخشی از متن:

یکی از کهن‌ترین مسائل بغرنج پیش‌ِروی اندیشه‌ی انسان از این قرار است: شر از کجا می‌آید؟ سرچشمه‌های شر چیست؟ انسان، طبیعت یا ماورای‌طبیعت؟ این پرسش تلویحاً به این معناست که خصلت و محتوای شر چیست _گناه، رنج، فاجعه، مرگ؟ در این‌جاست که ریچارد کرنی نخست خلاصه‌ای از تاریخ شر از اساطیر اولیه تا نظریه‌های مدرن لایب‌نیتس و کانت عرضه می‌کند. سپس در بخش دوم به سراغ بحثی انتقادی درباره‌ی مفهوم پسامدرن امر والای هیولاگون خواهد رفت. کار را با طرح برخی پاسخ‌های «اخلاقی» به معمای شر در قالب فهم روایی و کنش به پایان خواهد برد.

سبد خرید ۰ محصول