مقاله «تو چراغ خود را برافروز»، به این موضوع می‌پردازد که آیا جامعه ایران در فرایند «مواجهه با رنج معاصر» وارد مرحله‌ی جدیدی شده است؟ روان‌شناسان معمولاً چگونگی مواجهه‌ی آدمی با رنج را به پنج مرحله تقسیم می‌کنند: انکار، خشم، تقلا، افسردگی، پذیرش. در وهله‌ی نخست، فرد با مشاهده‌ی علائم و نشانه‌های اولیه‌ی مسئله نگران می‌شود اما می‌خواهد با بی‌توجهی آن را نادیده بینگارد. برخی پس از مدتی دست از انکار برمی‌دارند و در پی آن می‌روند که بفهمند مشکل چیست اما برخی تا پایان عمر در انکار می‌‌‌مانند و زجر می‌کشند. این روند فردی را می‌توان در جامعه هم مشاهده کرد. بلکه جامعه‌ی ما مدت‌هاست به چنان حالی دچار شده. شاید خوب باشد نام رنجی که گریبانگیرمان شده را و البته کمابیش شامل حال همه‌ی غیر اروپاییان می‌شود، عالم اروپایی بنهیم.
بدیهی است که منظورم برابرنهادن اروپا و اروپایی با مصیبت و رنج نیست، زیرا عالم اروپایی در جای و گاه خود امری محترم و مفید و ستایش‌برانگیز است. مقصود دنیای مدرن و مدرنیسم ـ در معنای اصطلاحی آن ـ هم نیست. زیرا دنیای مدرن در قرن بیستم مانده و به تاریخ پیوسته اما عالم اروپایی هنوز در قید حیات و شکوفاست. نظرم به موجودیت فرهنگی اروپاییان است که اختلافات چندبعدی و همه‌جانبه‌ای با عالم ایرانی داشته و همچنان دارد. به همین دلیل، وقتی مواجهه رخ داده، به‌مثابه پدیداری غیرعادی و تکان‌دهنده، رنجی عظیم همراه آورده است.
در ایران هر بار که یک نسخه و میانبر می‌آمد تا به بار بنشیند. قطار پیشرفت به جهت دیگری تابیده بود و می‌بایست به فکر پیداکردن مقصری جدید و میانبری جدید افتاد. نسل‌های پی‌درپی سوختند و ساختند تا مشخص شود از این میانبرها عوایدی که وانمود می‌شد حاصل نمی‌شود. آنچه زمان‌بر است و گذار از مرحله‌ی تقلا را به تأخیر انداخته درک بیهودگی میانبرزدن است.
بخشی از متن:
روزی که هیبت کشتی‌های آلبو دوکرِک ـ ناخدای ماجراجوی پرتغالی ـ در افق خلیج‌فارس پیدا شد. هراس و نگرانی جزیره‌ی هرمز را فراگرفت. از مدت‌ها پیش به گوش سلطان این جزیره‌ی پررونق و مردم رنگارنگش رسیده بود که این تازه‌واردان بر کشتی‌های خود توپ نصب کردند.
بی‌ملاحظه بنادر و شهر و مال‌ومنال مردم را به گلوله بستند. تا پیش از ورود آن‌ها به منطقه نه هیچ کشتی‌ای مسلح بود و نه هیچ بندری آماده‌ی مقابله با حمله از سوی دریا. اما پس از آن، صورت مسئله کلاً دگرگون شد تا امروز. حال این چه ربطی به موضوع این شماره‌ی حرفه: هنرمند دارد؟ باید کمی مقدمه بچینم…