بخشی از مقاله:
در میان دستخط‌ها و قطعات خوشنویسی قدیمی، به دو قطعه دستنوشته برخورد کردم که خاص بودند و اهمیت داشتند و لازم دیدم این چند سطر را در معرفی و ثبت آن‌ها بنویسم.
دستنوشته یا نامه‌ی اول، به ابعاد ۱۸*۹ سانتی متر است و نامه‌ی دوم_که کوچک تر است_ به ابعاد ۱۳*۸ سانتی متر و ابعاد طول و عرض هر دو نامه به خاطر افزوده شدن حاشیه و جدول‌کشی و تشعیر‌سازی به قطع ۲۳*۱۴ سانتی‌متر رسیده است. نامه ها به خط شکسته نستعلیق ساده نوشته شده‌اند و نامه‌ی اول در یازده سطر و نامه دوم در ۱۷ سطر است و بین‌السطور نامه ها طلا‌اندازی و تحریر شده‌است. طلا‌اندازی حاشیه‌ها و تشعیر‌ها در سر‌لوح‌ها ساده و از نوع درجه دو است. نامه‌ها بر روی دو ورق مقوا چسبانده شده‌اند که ظاهرا به مرقع مفصلی متعلق بوده‌اند. جدول‌کشی‌ها ساده و خام دستانه‌اند و در مجموع، قطعه‌بندی درخور محتوا نیست.
این دو دستنوشته، نامه‌های عاشقانه ناصرالدین شاه قاجارند به همسرش عایشه خانم یوشی، که در نوع خود بسیار قابل توجه‌اند و در قیاس با دیگر نامه‌ها و دستخط‌های ناصرالدین شاه، از شفقت و مهر و ملاطفت فراوانی برخوردارند و احساسات و عواطف عاشقانه‌اش را بازگو می‌کنند. متن یکی از نامه‌ها در باب دلتنگی است و متن دومی نوعی استمالت است بابت اتفاقی که افتاده است و نمی‌دانیم چیست. هر دو نامه خطابی و ساده و غیر ادبی و دلنشین‌اند و سرشار از دلجویی و نوازش. از اهمیت مقام نویسنده که بگذریم، از نوع نامه‌های عاشقانه‌ی معمول و مرسومی‌اند که تداوم و برقراری مهر و دلبستگی را تاکید می‌کنند.
مخاطب نامه، عایشه خانم یوشی، یکی از همسران اصلی ناصرالدین شاه است، که از او در چند جای «روزنامه ی خاطرات اعتمادالسلطنه» یاد شده، در جایی که به موطن عایشه خانم اشاره می‌رود:« امروز از بلنده‌ی نور کوچ است به طرف یوش که وطن عایشه خانم و لیلی خانم زوجات شاه می‌باشد و «حرمخانه تماما جز انیس‌الدوله مهمان عایشه خانم زوجه شاه که از اهل یوش است در خانه‌ی او مهمان هستند».
(رمضان ۱۲۹۹ هجری قمری)، و در جای دیگر «دو روز قبل یکی از صیغه‌های شاه مرسوم به صغرا خانم عارض می‌شود که کنیز ترکمان عایشه خانم مرا کتک زده است. شاه این کنیز را چوب زیاد زده به معتمد‌الحرم بخشید. شب در سر شام عایشه خانم و خواهرش لیلا خانم حضور شاه رفته آنچه وقاحت و جسارت و بی‌ادبی بود کردند. تا اینکه شاه را تهدید به مسموم کردن نمودند. شاه آن شب را ساکت بود.فردا صبح هر دو خواهر را بیرون کردند. لیلا خانم که مادر ایران‌الملوک است محض خاطر اولادش دوباره آمد. اما عایشه خانم مطلقه و مواجب پدر و برادرش مقطوع شد. حتی جواهرات او را هم گرفتند» (رجب ۱۳۰۰ هجری قمری).
اما ظاهرا عایشه خانم دوباره به حرم باز می‌گردد، چون در ماه رجب سال ۱۳۰۳، مجددا از عایشه خانم یاد می‌شود: «عایشه خانم زن شاه به شاه عرض کرده بود که آصف‌الدوله را به خودتان راه ندهید. دیوانه است. مبادا شما را هلاک کند» و بعدتر باز اشاره ای به عایشه خانم هست که «میرزا نظام خودش را مترجم (دکتر) فوریه به جهت چشم عایشه خانم نموده».
.
برای مطالعه‌ی بیشتر:
«مقدمه ای بر نقاشی قاجار» به قلم آیدین آغداشلو
«نگارگری قدیم، نگارگری جدید» گفتوگو با آیدین آغداشلو
«خلاقیت در تقلید» گفتوگو با آیدین آغداشلو
«نقاشی در دوران قاجار»
«نقاشی قاجار و تجربه‌ی مدرنیته» به قلم ثمیلا امیر‌ابراهیمی
«نقاشی قاجار، زایش سنت، نمایش تجدد» به قلم روئین پاکباز