صحنه‌های جنگ هم مثل تمام رویدادهای خبری جزئی از واقعیتند اما با کیفیتی مرموز و البته کمتر از هر رویدادی قابل تفسیر. بینندهی عکس‌های جنگی بیش از بینندهی هر عکس دیگری منقلب میشود و بیش از هر بینندهی دیگری در پی رویگردانی و فراموشی جزئیات عکس است. اینجا مضمون اثر به او تحمیل میشود و این تحمیل شاید ساعت‌ها و روزها در ذهن بیننده دوام بیاورد. اما او در کشاکش احساس‌های متناقضی قرار می گیرد که شامل یادآوری و در عین حال خواست فراموشی اثر است.
عکاسی جنگ شاخه‌ای از عکاسی مستند است که در بطن درگیری‌ها و فجایع انسانی شکل می‌گیرد. هدف این شاخه نه فقط ثبت رویدادها، بلکه افشای ابعاد انسانیِ جنگ، پیامدهای اجتماعی آن و چهره‌های پنهانِ بحران است. عکس‌های جنگی می‌توانند به ابزار اعتراض، همدلی و آگاهی اجتماعی بدل شوند.
عکاس، گاه میدان جنگ، رویدادها، و گاه پرتره‌ها را ثبت می‌کند. پرتره‌هایی از میدان جنگ که چندان منجمد و بی‌حرکت به‌نظر نمی‌آیند، گویی از روح واقعی موضوع برآمده‌اند. نگاه، قبضه میشود، نه به‌وسیله‌ی یک بازیگر، بلکه با دوربین. وقتی نگاه در معرض دید دوربین قرار گرفت و بر روی فیلم ثبت شد، می‌توان آن را چنان دید یا بگوییم چنان درک کرد که گویی برای اولین بار دیده میشود.
با آغاز حمله‌ی عراق به ایران، حوادث اجتماعی کشور، شکل دیگری به خود گرفت و التهاب با سرعت بیشتری، از پایتخت به جنوب و غرب کشور منتقل شد. همان جوان‌های دوربین به‌دست روزهای انقلاب (که بسیاری‌شان وارد عرصه‌های حرفه‌ای شده بودند)، با هیجانی افزون، روانه‌ی جبهه‌ها شدند تا جدا از انگیزه‌های حرفه‌ای، مثل دیگر جوانان پرشور آن سال‌ها، هیجان سیاسیِ فروکش‌کرده‌ی ایام انقلاب را در ماجراجویی‌های جبهه‌ی جنگ جستجو کنند.
دهه‌ی ۶۰ دوران طلایی عکاسی مستند ایران بود. بسیاری از مردم کشورهای غربی، از خلال اخبار مربوط به انقلاب و جنگ در روزنامه‌ها و مجلات بین‌المللی آن سال‌ها بود که با عکاسی ایران و نام‌های موفق و چهره‌های جهانی آن آشنا شدند. در کنار این گروه از عکاسان خبری، جوانان بسیاری نیز لابه‌لای نیروهای داوطلب مردمی، به‌صورت آماتور و بر اساس انگیزه‌های شخصی و اعتقادی جذب عکاسی شدند و برای نخستین بار عکاسی مستند را در حادترین صورت ممکنَش (جنگ) تجربه کردند.
اکنون که بیش از ۳۰ سال از اولین روز جنگ و اولین عکس جنگ عباس فتحی می‌گذرد، می‌توان دریافت که چقدر عکاس جنگ برای ما ناآشناست. چه عکس‌هایی که از جنگ ندیده‌ایم، و چه عکاسان جدی، اما کم‌نام و نشانی را در این حوزه فراموش کرده‌ایم. شماره‌ی ۳۴ حرفه: هنرمند کوششی است برای یادآورشدنِ اهمیت این حوزه.
این نکته را نیز باید در نظر گرفت که عکاسی جنگ موضوعی گسترده است که تنها به ایران ختم نمی‌شود. عکاسان بسیار مشهوری در طول سالیان متمادی به ثبت جنگ‌های مختلف جهان پرداخته‌اند. در شماره‌ی ۳۴ حرفه: هنرمند تلاش شد تا این هنرمندان نیز معرفی شوند و از تأثیرات آن‌ها در این حوزه گفت‌وگو شود و به تحلیل عکس‌هایشان پرداخته شود. در بین این عکاسان، هنرمندان بسیار زیادی نیز بودند که تنها به خود جنگ نمی‌پرداختند و به زندگی جاری در طول جنگ پرداخته‌اند.
فرم و لیست دیدگاه
۰ دیدگاه
هنوز دیدگاهی وجود ندارد.