معماری معاصر / Contemporary Architecture

معماری معاصر (پس از جنگ دوم) چند تغییر واضح در سبک به خود دیده است. یکی این‌که آن‌چه (امروز از سر طعنه) تزئینات نامیده می‌شود، در آن غیب شده است. در طلیعۀ قرن بیستم، معمار آمریکایی، لوییس سالیوان این تک‌جملۀ معروف را جا انداخت که «فرم تابعِ کارکرد است.» با این‌که ساختمان‌های خودِ سالیوان اتفاقاً خیلی هم مزیّن و مرصّع به آهن‌کاری‌های پرنقش و نگارِ آرت‌نوو و سنگ‌کاری‌های سبکِ کِلتی بودند، اما جملۀ «فرم تابع کارکرد است» فی‌الفور با این سوءتفاهم به هم آمیخت که فضا باید در تسخیرِ نوعی سادگی تیره و تار و تابعِ کارکرد باشد. چند سال بعد، آدولف لوس، معمار و نظریه‌پرداز، در جستاری به سال ۱۹۰۸ تحت عنوان «تزئینات و جنایت» با کمال حرارت اعلام کرد که فقدانِ تزئینات «نشانۀ قدرتِ روحی» است. همین دو جمله فوراً به اصول عقاید حرفۀ معماری بدل شد. سر و کلۀ نسلی از معماران، چه از جناح سوسیالیست و چه از قماش فاشیست، پیدا شد که تزئین را نشانۀ انحطاط بورژوازی و ادا و اطوار فرهنگی می‌دیدند و در طراحی‌ها کوچک‌ترین نشانه‌ای را که می‌توانست «تزیینیِ محض» محسوب شود حذف می‌کردند.

معماری دهه‌ی ۷۰؛ از میرمیران تا شیردل / گفت‌وگوی رضا دانشمیر، علیرضا تغابنی و یاسر موسی‌پور

تصویر کاور ویدئوی معماری دهه‌ی ۷۰: از میرمیران تا شیردل گفت‌وگوی رضا دانشمیر علیرضا تغابنی و یاسر موسی‌پور

معماری دهه‌ی ۷۰: از میرمیران تا شیردل / گفت‌وگوی رضا دانشمیر، علیرضا تغابنی و یاسر موسی‌پور

چه کسی از معاصر متنفر است؟

پیتر آیزنمن

ایده‌های متضاد هارمونی در معماری؛ مناظره‌ی پیتر آیزنمن و کریستوفر الکساندر

چرا از معماری معاصر متنفرید؟

کامران دیبا نمازخانه 57-1356 Kamran Diba

صافی دیوارهای دیبا/ غزاله هدایت

بکتاش سارنگ جوانبخت / بدون عنوان - 1391

تربیع معنویت و سیاست/ ایمان افسریان

ضمناً این اجماع بر ضدّ تزیین با اجماعی هنری بر سرِ اینکه «روحِ» معماری قرن بیستم باید بیانگر چه چیزی باشد همراه شد. ایدۀ معماریِ زیبای متعالی در جهانِ آشوب و درگیری و ازخودبیگانگی پس از جنگ جهانی به حالتی مضحک درآمد. زندگی خشن بود، نامساعد بود، و بی‌معنا. هنر نباید به اهداف پوچی مثل تعالی دل می‌بست بلکه باید سرشتِ غالباً زشت، بی‌رحم و دشوار وجودِ مادی آدمیزاد را بیرون می‌داد. دیگر اگر به ساختمانی می‌گفتی «زشت» فحش حساب نمی‌شد؛ یک دلیلش این بود که «زشت» دیگر مفهومی تهی از معنا شده بود. اما اگر هم معنایی داشت، هنر می‌توانست و می‌بایست که زشت می‌بود چون زندگی زشت بود، و بالاترین رسالت هنر این بود که ما را چنان که هستیم نشان دهد نه این که با افسانه‌های دور و دراز سرگرم‌مان کند.
پس چطور مشکل معماری را حل کنیم؟ چه چیزی برای ساخت جهانی زیباتر لازم است؟ اگر همه چیز زشت شده باشد، چطور مشکل را حل کنیم؟ این‌ها سؤالاتی است که آدریان رنیکس، ناتان جی. روبینسون در مقاله‌ی «چرا از معماری معاصر متنفرید؟» خود مطرح کرده‌اند و در تلاش برای پاسخ به آن‌ها برآمده‌اند و در طیِّ پاسخ‌گویی، سعی اشته‌اند تا معماری معاصر را واکاوی کنند.
اما این نکته را باید در نظر داشته باشید که مقاله‌ی آن‌ها در ادبیات غالب روشنفکری و گفتار هنر معاصر، متنی «گذشته‌گرا»، و یا تندتر، «ارتجاعی» نامیده می‌شود؛ زیرا نویسندگان آن به شدت به معماری معاصر تاخته‌اند؛ از زیبایی، هماهنگی، تقارن و تزئین در معماری دفاع کرده‌اند و هماهنگی با سنت را ضروری دانسته‌اند، و در مقابل ایده و خلاقیت فردی معمار، از کارکردِ جمعی ساختمان در جهت رضایت و لذت و آرامش مردم سخن گفته‌اند.
ترجمه و انتشار این متن لزوماً به معنای موافقت با تمام گفته‌های آن‌ها نیست، گو این‌که مثلاً نویسندگان برای هر چه تیزتر شدن لبه‌ی نقدشان، تاریخ معماری مدرن را بیش از اندازه ساده‌سازی کرده‌اند، و چشم بر نازیبایی‌ها و موارد ناموفق در معماری قدیم هم بسته‌اند. با این‌حال، خواندن این متن جدلی و صریحْ در فهم استدلال اصلی گروهی از منتقدان فرهنگ و هنر معاصر، یا به عبارت بهتر فهمِ «محل بحث» می‌تواند روشنگر باشد. به همین دلیل در حرفه: هنرمند از یاسر موسی‌پور خواستیم از دیدگاه یک معمار معاصر، نقدی بر این نقد بنویسد و خوشحالیم که پذیرفت و به پیشبرد بحث ما در پرونده‌ی «هنر و مهارت» کمک کرد. متن «چه کسی از معاصر متنفر است؟» به قلم یاسر موسی‌پور را می‌توانید بخوانید. ضمن اینکه «گفت‌وگوی پیتر آیزنمن و کریستف الکساندر» را هم که در این متن به آن بسیار ارجاع داده می‌شود، در سایت منتشر کرده‌ایم. این گفت‌وگو در کتاب «پیتر آیزنمن؛ یادداشت‌ها، گفت‌وگوها، مناظره‌ها» توسط کتابکده‌ی کسری و با ترجمه‌ی پویان روحی منتشر شده است. بازنشر این گفت‌وگو با اجازه‌ی مترجم صورت گرفت. از او صمیمانه تشکر می‌کنیم.

فرم و لیست دیدگاه

ارسال دیدگاه

۰ دیدگاه‌

هنوز دیدگاهی وجود ندارد.

    سبد خرید۰ محصول