
کتاب «فرهنگسازی در غربت» نوشتهی حمید نفیسی، به الگوهای تحولات فرهنگی مهاجران در غربت و تلویزیونهای ایرانی موج نخست مهاجران ایرانی در آمریکا، میپردازد. روبرت صافاریان با مقدمهای در شرح این کتاب، بخشی از ترجمهی خود از مقدمهی آن را در این مقاله آورده است. نفیسی در این اثر به جدایی مهاجران از کشورهایشان و روبهرویی آنها با این زندگی و جامعهی جدید پرداخته است؛ مهاجرانی که با تحلیل رفتن در جامعهی جدید در تلاشاند تا با آن کنار بیایند. در سالهای اخیر مهاجران ایرانی در آمریکا، با حجم عظیمی از محصولات رسانهای که تولید کردهاند سعی داشتند این غربت گاه خواسته و گاه ناخواسته را برای خود کمی تحملپذیرتر کنند. حمید نفیسی با بررسی شرایط ایجاد شده و مسیری که برای این تولیدات پیش آمده، سعی کرده به شکلگیری این روند بپردازد.
بخشی از مقاله:
آیا انسان تبعیدی محكوم است میان دو قطب فرهنگی، دو خاطره و دو زندگی، در نوسان باشد؟ آیا منطقه یا حوزه بینابینی سوّمی هم وجود دارد كه از هر دو مستقل و امن باشد؟ آیا تبعید صرفاً یك فضای تنگ و بسته و خفقانآور است؟ یا برعكس لغزشگاه رهاییبخشی است آبستن امكانات بالقوهی بسیار؟
از یك سو، ایرانیان در تبعید به كمك رسانهها و فرهنگ عامهپسند خود، یك جامعه الكترونیكی بسته خصوصی نمادین و بتوارهای پدید آوردهاند كه مالامال از وطن، گذشته، خاطره، فقدان، غم غربت، اشتیاق بازگشت و خودِ جمعی است. از سوی دیگر، كوشیدهاند از راه پرورش درك تازهای از “خود” و ساماندهی چیزی كه “اقتصاد تبعیدی” خوانده میشود، با مقتضیات زندگی در جامعه سرمایهداری مصرفی و فرهنگ آن كنار بیایند.
تبعیدیها توسط فرهنگ عامهپسند و برنامههای تلویزیونیای كه تولید و مصرف میكنند، تجربههای جدایی خود از وطن، زندگی در شرایط برزخی، جذب شدن در جامعه میزبان، و همین طور مقاومت خود را در برابر این روند و كوششهایشان را در راستای حفظ تمایز از جامعه میزبان، پردازش میكنند.
تبعیدیهای ایرانی هرچند به طور نسبی تازهواردند، بیش از همه مهاجران جدید به ایالات متحده در عرصه تولید فرهنگ عامهپسند و برنامههای تلویزیونی فعال بودهاند و در طول سالها، حجم عظیمی از محصولات رسانهای تولید كردهاند
مهاجران جدید به ایالات متحده در عرصهی تولید فرهنگ عامهپسند و برنامههای تلویزیونی فعال بودهاند و در طول سالها، حجم عظیمی از محصولات رسانهای تولید كردهاند كه میتوانند موضوع مطالعه قرار گیرند. تولید آنها در عرصه برنامهسازی تلویزیونی از همه قومیتهای دیگر كالیفرنیای جنوبی، به استثنای برنامهسازان اسپانیاییزبان، پیشی گرفته است. با آمدن تعداد روزافزونی از مهاجران از كشورهای غیرغربی به ایالات متحده، استفاده از رسانههای جمعی بخصوص تلویزیون توسط این گروهها نیز متناسب با آن افزایش یافته است. تحلیل انتقادی استفاده سنگین اقلیتها از رسانههای جمعی برای ارضای نیازهای بخش كوچكی از جمعیت كشور، وعدهی گرایش تازهای را در مطالعات سینمایی و تلویزیونی میدهد، كه همانا گسترش مطالعات حوزهی «پخش محدود» [narrowcasting] است كه تا امروز مورد كمتوجهی قرار گرفته است.