معرفی مقاله:
عکاسی در میانه‌ی سال‌های قرن نوزدهم اختراع شد. این پدیده‌ی شگفت‌انگیز، به سرعت دوران کودکی را پشت سر گذاشت و جاذبه‌ی سحر‌انگیز آن انگیزه‌ای شد برای بازنمایی و کشف دنیای پیرامون و ناشناخته‌ای که دیدار آن خواهندگان بسیاری داشت. پدیده‌ی نوظهور و حیرت‌انگیز، خیلی زود حضور خود را در دوردست‌ترین نقاط عالم گسترش داد. پس از طی دوران نخستین و پرزحمت عکاسی با صفحه‌ی نقره، از سال‌های ۱۸۵۸م/۱۲۷۲ق. به بعد، سال‌های رواج جدی و آغاز شکوفایی عکاسی در ایران است. ناصرالدین‌شاه، (۱۸۹۵ـ۱۸۳۰م/۱۳۱۳ـ۱۲۴۶ق) چهارمین پادشاه قاجار، که شیفته‌ی هنرها بود، در واقع مروّج اصلی عکاسی در ایران نیز به‌شمار می‌آید. اشتیاق بسیار او به عکاسی و نقاشی را می‌توان درعکس‌ها و نقاشی‌هایی که از حاصل کار وی بر جای مانده، آشکارا مشاهده نمود. بی‌تردید، در پرتو توجه و اشتیاق وی به عکاسی و کوشش‌های نخستین عکاسان ایرانی بود که بسیاری از کاربردهای سودمند این پدیده‌ی مدرن قرن نوزدهم، در ایران شناخته و به کار گرفته شد.
افزون بر این‌ها، کوشش، ماجراجویی و تجربه‌های افرادی از کشورهای روسیه، فرانسه، ایتالیا و اتریش نیز در کشف و پیشبرد برخی کاربردهای فن عکاسی در ایران بسیار شایان توجه است. این تلاشگرانِ نخستین، که عکاسی را بیشتر در خدمت سرگرمی یا راهی برای کسب درآمد به کار گرفته‌اند، با آگاهی‌های خود از فن عکاسی، برای نخستین بار، دست به تجربیاتی گرانبها دراین زمینه زده‌اند. با توجه به عکس‌ها و اسناد باقیمانده از دوران قاجار، از میان اروپاییانی که در سال‌های نخست رواج عکاسی در ایران، حضور و تأثیر قابل توجهی داشته‌اند، سهم ایتالیایی‌ها که بیشتر در مشاغل آموزشی و تدریس فنون نظامی در مدرسه‌ی دارالفنون و مدرسه‌ی نظامی فعالیت می‌کردند، از نظر پیشگامی و برخی ابتکارات، شایسته بررسی و دارای جایگاه ویژه‌ای است.
فوکه تی، کلنل لوییجی پشه، آنتونیو جانوتسی و لوییجی مونتابونه و در فاصله‌ی زمانی سال‌های ۱۸۶۲ـ۱۸۵۳م/۱۲۷۹ـ۱۲۷۰ق. هرکدام، تأثیراتی را در تاریخ عکاسی ایران بر جای گذاشته‌اند. در ادامه، نقش و تأثیر هر کدام از این اشخاص مورد بررسی قرار می‌گیرد.
بخشی از متن:
۱ـ فوکه تی (Focchetti)
فوکه تی (Focchetti) افسر ایتالیایی، از نخستین کسانی است که نام او به عنوان یکی از پیشگامان در عکاسی ایران به ثبت رسیده و به همین سبب، دراین بررسی جایگاه ویژه‌ای دارد. وی از جمله شش تن معلمانی بود که جان داوود، مترجم اول دولت ایران در وین، پایتخت اتریش، برای تدریس در مدرسه‌ی دارالفنون که تازه تأسیس شده بود، استخدام نموده در تاریخ ماه نوامبر سال ۱۸۵۱م/۱۲۶۸ق. به همراه خود به ایران آورد. فوکه تی معلم توپخانه و طبیعیات بود و به شاگردانش فیزیک، شیمی و داروسازی درس می داد ولی به علت نداشتن آزمایشگاه، اغلبِ این دانش‌ها را با نقشه و تصویر به شاگردان می آموخت. وی در کار جراحی نیز با دکتر پولاک در بیمارستان دولتی همکاری می کرد و بیماران را با اِتِر بیهوش می ساخت. فوکه تی، سرپرستی خط تلگراف تبریز به تهران را نیز برعهده داشت.
بنا بر اسناد رسمی منتشر شده در دوران ناصرالدین شاه، فوکه تی نخستین کسی است که روش کلودیون تر را که به سال ۱۸۵۱م/ ۱۲۶۸ق. ابداع شده بود و پیشرفت بسیار مهمی درعکاسی آن دوران به شمار می‌رفت، در ایران به کار بست. اعتمادالسلطنه (۱۸۹۵-۱۸۴۰م/۱۳۱۳-۱۲۵۶ق) مورخ دانشمند دوره‌ی ناصری نیزدر کتاب مِرآتُ البُلدان، به کار او اشاره کرده و ضمن نوشتن شرحی کوتاه درباره آغاز تاریخ عکاسی در جهان و ایران، درباره‌ی او چنین آورده است: «… مسیو فوکتی معلم طبیعی، اول کسی است که درمدرسه طهران [دارالفنون] کُلدیون استعمال نمود…» اعتمادالسلطنه در این نوشته، نام برخی دیگراز اروپایی‌ها را که درآن سال‌ها درایران، دست به تجربیاتی درعکاسی زده اند نیز برشمرده است.
به این ترتیب، فوکه‌تی به عنوان نخستین شخصی که روش کلودیون تر را در ایران به کار گرفته است در صدر فهرست عکاسان ایتالیایی در ایران جای می‌گیرد. متأسفانه از تجربیات انجام شده توسط وی، در میان مجموعه‌های عکس در ایران یا سایرنقاط جهان، تاکنون نمونه‌ی شناخته‌شده‌ای به‌دست نیامده است. اما منابع نوشته شده‌ی رسمى در دوران ناصرى، آزمایش‌هاى او را براى ثبت عكس به روش كلودیون تر تأیید کرده‌اند و همین نوشته ها، نقش او را به عنوان یکی از پیشگامان در تاریخ عکاسی ایران ماندگار کرده است. فوکه تی تا سال ۱۸۶۲م/۱۲۷۹ق. در ایران بوده و پس از آن دوباره به ایتالیا بازگشته است. از شرح زندگی فوکه تی آگاهی زیادی در دست نیست.