معرفی مقاله:
مقاله «نگریستن به درون (پژوهشهای ۱۹۱۲ تا ۱۹۲۰ »(خلق هنر انتزاعی) به قلم آنا موزینکا (Anna Moszynska) و ترجمه محمدرضا یگانهدوست منتشر شده است. در این مطلب از باورهای قرن بیستم، فیلسوفان و دانشمندان که تاثیر به سزایی بر جریانهای علمی/ اخلاقی/ اقتصادی و در نهایت شکلگیری سرمایهداری نام برده میشود.
هنرمندان ناامیدی در این شرایط به انتزاع روی آوردند. همچون کاندینسکی، مالهویچ، موندریان، هانس آرپ. آنها با تبرا جستن از مادیگرایی بیروح قرن نوزدهمی امیدوار بودند تا بتوانند کانون معنوی جدید برای آینده بیابند. در ادامه به نظرات، کوششها و نتایج هنرمندان میپردازد. مثل کاندینسکی که اولین هنرمند انتزاعگرا بود که نظریهای در راستای توجیه انتزاع منتشر کرد.
هنر انتزاعی
او علاوه بر نگارش در باب امر معنوی در هنر، امکان خلق هنری انتزاعی را در مقاله مهمی تحت عنوان در باب مسئله فرم در سال ۱۹۱۲ در نشریه Blaue Reiter Almanac مورد بررسی قرار دارد. در این مقاله، کاندینسکی به مسئله فرم، همچون مفهوم معنویت اشاره میکند. به زعم کاندینسکی هنرمتدان قادر به انتخاب میان دو گزینه هستند. رئالیسم تام و تمام یا انتزاع تام و تمام. در این مطلب با نظرات کاندینسکی در مقالهها و کتابهای تالیف شده از وی، آشنا میشویم.
پیت موندریان
سپس هنرمند بعدی پیت موندریان است. وی از طریق آگاهی از تئوسوفی به شیوه انتزاعی خویش دست یافت. این تاثیرات در خلق آثارش به خوبی دیده میشد. مثلا در اثر ترکیببندی شماره ۱۰ (۱۹۱۵) نقاشی تبدیل به سلسلهای از علایم مثبت و منفی شده است. موندریان از کتاب پردهبرداری از ایزیس ۱۸۷۷ نوشته مادام بلاواتسکی به عنوان دلالتهای رمزی نمادهای هندسی نظیر مثلث و تقاطع صلیبی را آموخت.
قرار گرفتن صلیب در مربع کامل مبنای کار عالم علوم خفیه است. چون در ساحت رمزیاش شاه کلیدی وجود دارد که باب تمامی علوم مادی و معنوی را میگشاید. او تجربههای فلسفی خود را در خلق ترکیببندیهای هندسی پی میگیرد. به نوعی انتزاع هندسی موندریان معادل تصویری باورهای عرفانی فراگیری بود که در فلسفه ایدهآلیستی قرن نوزدهم ریشه داشتند. هنرمند بعدی که تجربه عناصر هندسی و انتزاعی را ادامه میدهد، کازیمیر مالهویچ است.
عناصر هندسی او بر زمینهای سفید قرار میگیرد. در نمایشگاهی مالهویچ حدود ۴۰ تابلو انتزاعی که از شکلهای هندسی بر روی زمینههای روشن ساخته شده بودند، به نمایش گذاشت. اظهارات ایدهآلیستی این هنرمندان بزرگ پیشرو امروزه بازاندیشی و تردید قرار گرفته است. اما نباید فراموش کنیم که آنها در دوره تاریخی بسیار خاصی کار میکردند. جنگ جهانی و انقلاب روسیه به رغم ویرانگری، جهان را به سمت امکانات جدیدی سوق دادند. هنر نیز با نابود کردن نظام قدیمی ارزشهای فردی و جایگزین کردن زبانی جهانی و اسرارآمیز، خود مسبب تغییر بود. برای آشنایی بیشتر با عناصر هندسی و انتزاع آثار خلق شده خواندن این مقاله به هنرمندان توصیه میشود.