نقدی بر نمایشگاه مهرداد محب‌علی / ایمان افسریان

بخشی از متن:

کارهای مهرداد محب‌علی در چند سال اخیر استعاره‌های تلویحی و ملایم سیاسی پیدا کرده اند با سبک و سیاقی باب روز. آثار فیگوراتیوی که مانند اریک فیشل چندین فیگور را در کنتراست‌های شدید نوری کنار هم ترکیب می‌کند و معمایی تصویری از تضادهای اجتماعی و سیاسی می‌سازد و طبق روال معمول این روزها خود هنرمند هم در گوشه‌ای از تصویر می‌نشیند. با زیرکی، بدون موضع و هدفی از کنار مضامین سیاسی و خط قرمزها می‌گذرد.

آثار اخیرش به شدت برونگراست. اما دیگر از آن شور و تعهد آثار “گوتوزو”وارش هم خبری نیست. به لطف قلمش بیننده را کوتاه مدتی در برابر تابلو نگه می‌دارد. اما ذهنیتی را برای او آشکار نمی‌کند.

مجموعه جدیدش در گالری اعتماد هم ادامه همین ترفندها بود. با قلمی متفاوت گاهی شبیه به تصاویر گرهارد ریشتر و گاه شبیه فیلترهای فتوشاپ. در این مجموعه او شخصیت‌های معروف تاریخ این صد سال را برگزیده و هر یک را به شیوه‌ای تصویر کرده است. عصر قاجار و اتفاقات سیاسی این صد سال یکی از اگزوتیک‌ترین موضوعات برای نقاشان ما و بیننده‌های خارجی‌ست. تعداد بی‌شمار هنرمندان معاصر که با این مضامین کار کرده‌اند دلیل این مدعاست. آخرینشان آزاده اخلاقی‌ست که تمام ترفندهای محب‌علی یادآور کارهای اوست: موضوع سیاسی تاریخی؛ حضور خود هنرمند در تصویر؛ اجرای تکنیکی بزرگ و متظاهر.

موضوعات داغ سیاسی همیشه می‌توانند برای بیننده جذاب باشند. اما وقتی کار با این دستمایه به هیچ منظور و هدفی ختم نشود و تنها محصولی تزئینی، جذاب و خوش‌آب و رنگ از کار درآید شاید نوعی بهره‌برداری از آن چیزی باشد که خود نقاش در ظاهر به آن نقدی دارد.

مهرداد محب‌علی در نوشته کوتاه اول کاتالوگش این سؤال را طرح می‌کند که: «این همه تفاسیر متفاوت مورخین از شخصیت‌های تاریخی چه نوری می‌تواند برای روشن شدن راه آینده بتاباند؟ » در همین قدم اول می‌بینیم که خود این سؤال به نظر بسیار ساده و تکراریست. اما آیا مهرداد محب‌علی توانسته همین تردید ساده نسبت به تاریخ را به بیننده‌اش منتقل کند؟محدب و مقعر کردن تصویر چه ارتباطی به شک و تردید نقاش نسبت به شخصیت‌های تاریخی دارد؟ اگر فیلتری فتوشاپی روی تصویر نتانیاهو یا کسینجر یا ناصرالدین شاه انداختیم و آن را در ابعاد بزرگ کشیدیم این به معنای به پرسش گرفتن معنای تاریخ است؟!

درمجموعه‌ای از تابلوها نقاش بر روی پرینت تصاویر شخصیت‌های معروف تاریخی با مداد خطوطی را اضافه کرده بود. تا توهّم طراحی دستی را القاء کند. آیا هنرمند قصد فریب بیننده را دارد؟! آیا آن درون‌گرایی تابلوهای کوچکِ نامه‌ها شاعرانه‌تر، عمیقتر، و بزرگتر از این برون‌گرایی تابلوهای بزرگ با موضوعاتی بزرگتر با تکنیکی متظاهر نیست؟ آیا می‌توان امید داشت که مهرداد محب‌علی با توانایی‌های نقاشانه‌اش را باد بازار نبرد؟ …