معرفی مقاله:
محمد ستاری در این مقاله، ضمن روایتی کوتاه از علاقه‌ی ناصرالدین شاه به ثبت و ضبط خاطرات سفرهایش، به توصیف جزئیاتی خواندنی از همراهی آقارضا عکاسباشی با ناصرالدین شاه در سفر به عتبات عالیات و عکس‌های بجا مانده از این سفر می‌پردازد.
.
بخشی از مقاله:
ناصرالدين شاه قاجار ( ۱۳۱۳-۱۲۴۷ق) پادشاهی اهل مسافرت بود تا آنجا که به او لقب «شهریار جاده‌ها» داده‌اند. وی خاطرات سفرهای خود را در قالب سفرنامه‌های متعددی نگاشته است یا به فرمان او، دیگران، روزنامه‌های آن سفرها را به رشته تحریر درآورده‌اند. رجوع به این یادداشت‌ها می‌تواند اوضاع و احوال فرهنگی و اجتماعی آن روزگار را در ذهن خواننده تداعی کند. حال فرض کنید این دست‌مایه‌های نوشتاری، مصور نیز باشند و عکاسی به فرمان شاه، توانسته باشد از رخدادهای سفر، وقایع، اشخاص و مکان‌های گوناگون عکس‌هایی بگیرد. در این صورت خواندن سفرنامه و هم‌زمان دیدن عکس‌ها می‌تواند علاوه بر انتقال اطلاعات، باعث حض بصری نیز باشد. ناصرالدین شاه در سفر به عتبات عالیات که در سال ۱۲۸۷ ق. صورت پذیرفت آقارضا عکاسباشی (۱۳۵۹-۱۳۰۷ قمری) را نیز به همراه داشت و آقارضا وظیفه مصورسازی وقایع سفر را برعهده گرفته بود. در این سفر آقارضا بخشی از دیدنی‌ترین عکس‌های دوران حرفه‌ای کار خویش را می‌گیرد. در سفرنامه‌ی نگاشته‌شده به قلم ناصرالدین شاه به نکات جالبی در خصوص لابراتوار و محل کار آقارضا برمی‌خوریم که اطلاعات بسیار مفیدی راجع به نحوه کار و موضوع‌های انتخابی توسط وی می‌دهد:
روز سه‌شنبه غره رجب [۱۲۸۷ ق]: عکاسباشی یک کالسکه از دیوان دارد. اطاق تاریک عکس کرده است. اسباب عکس هم توی آن است، بعد از اندختن عکس خودش با عرفانچی که بعدا ملقب به اعتمادالسلطنه می‌شود توی کالسکه می‌نشیند. خان پیرمرد [معلم شیمی دارالفنون] هم آمده بود.
روز سه‌شنبه پانزدهم شهر رجب [۱۲۸۷ ق]: [ناصرالدين شاه از روی تپه مصلی همدان دوربین می کشد] …خانه [همان کالسکه دیوانی که تبدیل به لابراتوار و کارگاه ظهور و چاپ عکس شده بود] عکاسباشی و عرفانچی هم در زیر مصلا بود.