رالف گیبسون و کلان روایت عکاسانه / سیدمهدی مقیم‌نژاد

 

توضیح:

رالف گیبسون در آلبوم “Overtones” (بیست و چهارمین کتاب خود چاپ شده به سال ۱۹۹۸.) به مجموعه‌ای رسیده است که می‌توان بنا به دلایلی آن را نقطه‌ی اوج یک عمر تلاش‌های زیباشناختی عکاس دانست. و همچنین یکی از متعالی‌ترین نحوهای بیان عکاسانه در دوران معاصر است. این نوشتار شرحی است بر آن دلایل و برشمردن پاره‌ای از بنیادی‌ترین مؤلفه‌های آلبوم اخیر او.

رالف گیبسون و مفهوم همسازه (diptych)

شاید کمتر عکاسی را در تاریخ این رسانه بتوان در نظر آورد که آوازه‌ی خود را در گروی چاپ آثارش در قالب کتاب داشته باشد. رالف گیبسون یک کتاب آفرینِ تمام عیار است. سابقه‌ی میل چاپ کتاب عکس در رالف گیبسون، از این تدبیر بنیادین مایه می‌گیرد که عکاس هنگام چاپ عکس‌هایش در قالب کتاب می‌تواند فضای دیداری اثر را تا حد امکان برای بیننده کنترل‌پذیر سازد.

او با گزینش عکس‌ها، صفحه‌آرایی (Lay out) دلخواه و ترتیب‌گذاری‌های آگاهانه، جهت نگاه بیننده را به سمت مفاهیم مورد نظر می‌کشاند. بدین ترتیب، در چاپ کتاب مجموعه‌ی امکاناتی به یاری هنرمند می‌آیند که در شکل ارائه‌ی نمایشگاهی برای او میسر نیست. رالف گیبسون خود بارها تأکید کرده است که کتاب‌های او (بیش از بیست و چهار عنوان) نسبت به نمایشگاه‌هایش (بیش از یکصد و پنجاه مورد) از اعتبار افزون‌تری برخوردارند. و شکل آرمانی ارائه‌ی آثارش بحساب می‌آیند. سیر کتاب‌آفرینی رالف گیبسون و گستره‌ی تجربیات چند دهه‌ی او در مجموعه‌ی “overtones” به اوج خود می‌رسند. او در این اثر، نه تنها کاربست بهینه‌ی امکانات صفحه‌آرایی را به کمال می‌رساند. بل ایده‌ی ناب دیگری را نیز به تجربیات پیشینی‌اش می‌افزاید.

روش کار او از این قرار است: چاپ دو عکس مستقل، با شرایط متفاوت، در یک صفحه‌ی واحد و ارائه‌ی آن به عنوان یک کلِ بهم پیوسته. اگر سایر کتاب‌های گیبسون نمود اندیشمندانه‌ی آثار نمایشگاهی‌اش بودند. عکس‌های “overtones” مطلقاً در قالب کتاب بامعنایند. این عکس‌ها با چنان ظرافت جزیی‌نگری بهم رسیده‌اند که تمرکز بر یکایک معیارهای صفحه‌آرایی (از قطع کتاب گرفته تا رنگ زمینه‌ی صفحات، نسبت اندازه‌ی عکس‌ها، فاصله‌ی آن تا حاشیه صفحه و …) می‌تواند در تکوین گفتمان اثر پرتأثیر باشد.

رالف گیبسون در این آلبوم همه‌ی توانش را بکار می‌بندد تا منطق زیباشناختی گزینش عکس‌های دوتایی (Pair) را کارآمد جلوه دهد. بنیان نظری این منطق را شاید بتوان به انگاره‌ی یونانی diptych ارتباط داد.

پیشنهاد مطالعه‌: مقالاتی پیرامون «رالف گیبسون Ralph Gibson»