کتاب جمعه یکی از تأثیرگذارترین نشریات فرهنگی پس از انقلاب ۱۳۵۷ بود که به سردبیری احمد شاملو، از ۴ مرداد ۱۳۵۸ تا ۱ خرداد ۱۳۵۹ در ۳۶ شماره به صورت هفتگی منتشر شد. این نشریه، در دورانی پر از شعار و آشوب، کوشید تا بستری برای فرهنگ، اندیشه و هنر فراهم آورد و به پایگاهی فکری برای روشنفکران و نویسندگان مستقل بدل شود.
در سرمقاله‌ی شماره‌ی نخست این مجله می‌خوانیم:
«روزهای سیاهی در پیش است. دوران پر ادباری که، گرچه منطقاً عمری دراز نمیتواند داشت، از هم اکنون نهاد تیر‌ه‌ی خود را آشکار کرده است و استقرار سلطه‌ی خود را بر زمینه‌ئی از نفی دموکراسی، نفی ملیت، و نفی دستاوردهای مدنیت و فرهنگ و هنر می‌جوید.
این چنین دورانی به ناگزیر پایدار نخواهد ماند، و جبر تاریخ، بدون تردید آن را زیر غلتكِ سنگین خویش در هم خواهد کوفت. اما نسل ما و نسل آینده، در این کشاکش اندوهبار، زیانی متحمل خواهد شد که بی‌گمان سخت کمرشکن خواهد بود. چرا که قشریون مطلق‌زده هر اندیشه‌ی آزادی را دشمن می‌دارند و کامگاری خود را جز به شرط امحاء مطلق فکر و اندیشه غیر ممکن می‌شمارند پس نخستین هدف نظامی که هم اکنون می‌کوشد پایه‌های قدرت خود را به ضرب چماق و دشنه استحکام بخشد و نخستین گام‌های خود را با به آتش کشیدن کتابخانه‌ها و هجوم علنی به هسته های فعال هنری و تجاوز آشکار به مراکز فرهنگی کشور برداشته، کشتار همه‌ی متفکران و آزاداندیشان جامعه است.
اکنون ما در آستانه‌ی توفانی روبنده ایستاده‌ایم. بادنماها ناله‌کنان به حرکت درآمده‌اند و غباری طاعونی از آفاق برخاسته است. می‌توان به دخمه‌های سکوت پناه برد، زبان در کام و سر در گریبان کشید تا توفان بی‌امان بگذرد. اما رسالت تاریخی روشنفکران، پناه امن جستن را تجویز نمی‌کند. هر فریادی آگاه‌کننده است، پس از حنجره‌های خونین خویش فریاد خواهیم کشید و حدوث توفان را اعلام خواهیم کرد. سپاه کفن پوش روشنفکران متعهد در جنگی نابرابر به میدان آمده‌اند. بگذار لطمه‌ای که بر اینان وارد می‌آید نشانه‌ای هشداردهنده باشد از هجومی که تمامی دستاوردهای فرهنگی و مدنی خلق های ساکن این محدوده جغرافیائی در معرض آن قرار گرفته است.»
کتاب جمعه نشریه‌ای بود بی‌امتیاز، که در غیاب مجوز رسمی و در فضای موسوم به «بهار آزادی»، در قالب کتاب و جنگ منتشر می‌شد. اما عمر آن کوتاه بود. به روایت محمد قائد، در خرداد ۱۳۵۹ دژبان‌ها نسخه‌های شماره‌ی آخر را هنگام ارسال به راه‌آهن توقیف کردند. به نظر می‌رسد تلاشی برای رفع توقیف هم صورت نگرفت.
قائد درباره‌ی انتظارات سنگین از نشریه و واکنش شاملو می‌نویسد:
«پیشتر، خواننده‌ها و حتی کسانی که خوانندهٔ دائمی کتاب جمعه نبودند می‌گفتند باید دربارهٔ وقایع جاری کشور مطلب چاپ کند. از ابتدا مطالب تئوریک هم چاپ می‌کرد اما به نظر کسانی کافی نمی‌رسید. سؤالها سنگین و مغزفرسا بود: واقعاً چه شد، چه اتفاقی افتاد، چه اتفاقی در حال افتادن است، و رندان حق‌پرست چه آشی می‌پزند؟
شاملو صریحاً می‌گفت شخصاً جوابی در آستین ندارد و اگر صبر کنیم شاید روشن شود. خواننده‌هایی می‌گفتند: شما نمی‌توانی نشریهٔ به‌اصطلاح سطح بالا منتشر کنی اما بگویی صبر کنید خودش روشن می‌شود. شاملو، بنا به عادت، هیچ گاه از اظهار نظر دربارهٔ اوضاع جهان کوتاه نمی‌آمد اما در آن شرایط غافلگیرکننده و بینهایت دشوار می‌گفت اهل ادبیات است و فقط همان کاری را که سی سال انجام داده می‌تواند ادامه دهد. از جمله، با صراحت نوشت: به مجلس خبرگان پرداختن کار کتاب جمعه نیست.»
برای خرید دوره‌ی کامل کتاب جمعه می‌توانید به اینستاگرام کتاب دیوان مراجعه کنید، و یا با این شماره تماس بگیرید: ۰۹۲۲۶۳۹۰۹۹۷
