درباره‌ی تابلوی «کارگاهِ نقاش» اثر علی‌اکبر یاسمی

مرحوم علی‌اکبر یاسمی شاگرد کمال‌الملک بود. پدرش تاجر متعینی بود که آرزو داشت پسرش رشته پزشکی را در دارالفنون بگذراند، اما او مخفیانه و بی‌اجازه پدر دارالفنون را رها کرد و رفت به مدرسه کمال‌الملک و مدرسه که تمام شد به تبریز بازگشت و تا آخر عمر همان جا ماند و جای دیگری را ندید. بقیه عمر را نقاشی درس داد و نقاشی کشید، از منظره‌های کوچک و بزرگ تا طبیعت بیجان و تک چهره اطرافیانش. در تبریز آن روزگار کسی تابلوی نقاشی نمی‌خرید و او هم اصراری به فروش آثارش نداشت. زندگی شریف و آبرومند خود و خانواده‌ش را از راه کار فرهنگی تمشیت داد و فرزندانی برومند تربیت کرد.

یاسمی را باید از نخستین نقاشان امپرسیونیست ایرانی به شمار آورد و فضا و نور و سهولت رنگ‌گذاری و ضربه‌های آزاد قلم مو در بسیاری از منظره‌های کوچکی که از او باقی مانده است، گواه این امر است. رنگ‌های سبز روشن کاهویی و سبز تیره مایل به سیاه خاص منظره‌های اوست و دو سه حیاط و کوچه‌ای که نقاشی کرده است کاملاً حال و هوای کارهای «پیسارو» را دارد. نقاشی «کارگاه نقاش» حال و روزگار نقاشانی را بازگو می‌کند که اهمیت و اعتبار چندانی در جامعه نداشتند، تابلوهایشان را کسی خریداری نمی‌کرد. سخت و فقیرانه زندگی می‌کردند و تنها ارتباطشان با نقاشی اصیل و واقعی، کارت پستال‌های بد چاپی بود که از اروپا می‌آمد. هیچ منبع و نوشته‌ای را درباره نقاشی نمی‌شناختند. چون ترجمه نمی‌شد و امکان سفر به خارج هم برای دیدار موزه‌ها وجود نداشت. پرسپکتیو را بی‌کتاب و معلم، نزد خود آموخته بودند و جز دو سه نام مهم و مشهور، کسی را از نقاشان جهان نمی‌شناختند. نمایشگاهی از آثارشان برپا نمی‌شد و کسی هم آن‌ها را نمی‌شناخت. تنها مانده بودند و بی‌حمایت تا به آخر هم همین طور ماندند و گذراندند.