نگاهی به کتاب جستارهایی در تاریخ هنر

«حاج شیخ علی: بنده در اصلِ این گونه تأسیسات امروزه مخالفم و آن‌روز هم که آن دو هزار تومان و دو هزار زرع زمین را خواستند و تصویب شد، بنده عقیده نداشتم. خوب است اول ما یک نظری به حال حالیه‌ی خودمان بکنیم آن وقت در صدد این گونه تأسیسات برآییم. این تأسیسات را نمی‌گویم بد است؛ خیلی خوب است مثلا اگر الان شروع بکنیم به ساختن راه‌آهن و کشتی‌های جنگی بهتر این کارهاست ولی در این موقع که دست‌تنگ هستیم و مالیه کم است مدرسه نقاشی بسازیم. بنده که خیلی خجالت می‌کشم. بنده خودم بی‌ربط از علم نقاشی نیستم. پرده‌ی دو کرور و سه کرور را هم اگر این‌جا ندیده باشم در سایر جاها دیده‌ام اما این ربطی به امروز و حال حالیه‌ی ما ندارد و صریح عرض می‌کنم که در صورتی که قشون ما در فلان‌جا برای مواجب در تلگرافخانه متحصن می‌شوند، تأسیس مدرسه‌س نقاشی را صلاح نمی‌دانم و کلیه با این گونه تأسیسات مخالف هستم و عقیده ندارم و یک دینار هم تصویب نخواهم کرد. حالا آقایان دیگر مختارند.

سلیمان‌میرزا: آقای حاج‌آقا شیخ‌علی این طور اظهار فرمودند اگر با نوع این تأسیسات مخالف هستند بنده نمی‌دانم نظرشان به چه چیز است ولی لازم است این را عرض کنم که در هر مملکتی مقدم از هر تأسیس، تأسیس مدارس است و امیدواری که برای مملکت هست فقط از راه ترویج و ازدیاد معارف است و ما هر قدر زودتر که شروع به این کار بکنیم دیر است و بهترین پولی که در مجلس تصویب شود پولی است که برای صرف معارف تصویب بشود؛ برای اینکه تمام کارها بسته به معارف است. اگر قشون بخواهید تشکیل بکنید راهش معارف است، راه بخواهید بسازید راهش معارف است و بالاخره این‌ها مثل بود هر کاری را بخواهید در مملکت اقدام بکنید راهش معارف است و برای یک مدرسه که ما یک قسمت از مخارج آن را تصویب کرده‌ایم و ساخته شده است و امروز یک مختصر وجه دیگری لازم دارد که از هر جهت تمام بشود و به کار بیفتد و شروع بکنند شاگردها در آن‌جا به تحصیل کردن. بنده نمی‌دانم این چه نظری است که می‌فرمایند نباید داده شود که آن مخارجی را که دولت کرده است از بین برود و البته همان‌طوری که هستند این هم یک عقیده‌ای است و عقیده مقدس است ولی بنده عرض می‌کنم که از برای معارف هیچ زود نیست و تصویب خواهند فرمود.»