تا پیش از قرن نوزدهم گرافیک محیطی به معنای امروزی آن مطرح نبود؛ علائم به شکل الحاقاتی بر بدنهی اصلی ساختمانها نصب میشدند؛ نقشه به معنای تصویری بر روی یک برگ کاغذ بود؛ و تابلوهای بنر فقط در قالب اعلانات وجود داشتند.
دنیای مدرن امروز با حمل و نقل پرسرعت، مباحث مربوط به تبعات جهانی شدن، پیشرفتهای تکنولوژی و فعالیتهای اجتماعی گسترده لزوم توجه به علائم راهنما و گرافیکِ هویتی را آشکارتر ساخته است.
در ابتدا به دلایلی چند اشاره میکنیم که لزوم توجه به گرافیک محیطی و به ویژه علائم راهنما را روشن می کنند:
آغاز معماری مدرن
تا پیش از قرن بیستم شعار اصلی طراحان ساختمانی این بود که “شیوهی طراحی یک بنا تابع عملکرد آن است”. بدین ترتیب در طراحی ساختمانها قواعدی به کار بسته می شد که بیننده از طریق آنها به کاربرد ساختمان پی می برد. به عنوان مثال شکل ظاهری کلیسا به گونهای بود که افراد با دیدنش پی به ماهیت آن میبردند. این قراردادها که طی قرنها در حافظهی جمعی مردم جا گرفته بود، کم کم در زیر بار سنگین تکنولوژی مدرن سر خم کردند و عاقبت با پیدایش معماری مدرن درهم شکستند. با شکسته شدن حافظهی جمعی و جدا شدن ساختمان ها از قراردادهایی که مردم پیشتر می شناختند، خیلی زود نیاز به علائم راهنما همچون نشانه ها و نقشه ها بهوجود آمد.
دنیای پیچیده و نیاز به طبقهبندی
در دنیای امروز سرعت زندگی و پیچیدگیهای آن افزایش یافته؛ در نتیجه لازم است شهرها به مناطق ویژه تقسیمبندی شوند. با پیدایش کلانشهرها، جایی که خواربار فروشیهای دیروز به سوپرمارکتهای بزرگ، بیمارستانها به مراکز خدمات درمانی و استادیومها به مجموعههای ورزشی پهناور تبدیل شده اند، علائم راهنما نقش ویژه ای بر عهده دارند.
تغییر در کاربرد
در گذشته ساختمانها در طول عمرشان کمتر تغییر کاربری می دادند، اما امروز این اتفاقی معمول است. برخی ساختمان های اصلی در شهرها ممکن است در طول ۱۰ سال به چند ارگان مختلف واگذار شوند؛ ساختمان هایی مانند بانکها و استادیومها ممکن است چندین بار تغییر نام بدهند. به عنوان مثال رستورانهای مک دونالد در ابتدا به واسطه شکل منحصر به فرد ساختمان آن شناخته می شد، اما امروزه کیوسک های فروش محصولات مک دونالد در همه جا هستند؛ از گوشهی اماکن تاریخی گرفته تا جایگاه پمپ بنزین و حتی سوپرمارکت ها.
توجه به نیازهای معلولین، سالمندان و افراد کمتوان
تا چندی پیش نیازهای افراد معلول و کم توان در طراحی گرافیکی شهرها جایی نداشت، اما امروز با توجه به حقوق برابر این شهروندان برآورده کردن نیازهای آنها ضروری می نماید. اقداماتی از قبیل افزایش روشنایی اماکن خاص برای تسهیل بینایی، تعبیه کفپوشهای برجسته برای مسیریابی، و یا نقشههای برجسته برای استفاده نابینایان از این دست هستند…
پیشنهاد مطالعه: مقالهی «اهمیت طراحی گرافیک محیطی در زندگی انسان» به قلم ایلگین نیرون