امیر مصباحی در این مقاله با نگاهی جزئی به تاریخ چاپخانه‌های ایرانی پرداخته است. از ورود فناوری و حروف‌ریزی به ایران تا اولین طراحان تایپ ایرانی. او در خلال گذر تاریخی به نام‌های مهم و تأثیرگذار در این روند اشاره داشته و جریان‌های نوگرا را بررسی کرده است.

برای مطالعه‌ی مقالات دیگر پیرامون تایپوگرافی اینجا را کلیک کنید.

برای دریافت مقاله روی گزینه‌ی خرید کلیک کنید.

بخشی از مقاله:

در ایران اولین چاپخانه‌ی حروف سربی در تبریز، به‌ نام مطبع تبریز، در دوره‌ی قاجار و به‌دستور عباس‌میرزا، ولیعهد فتحعلی‌شاه، پس از عقد قرارداد گلستان راه‌اندازی شد. منوچهرخان گرجی معتمدالدوله، به‌همت میرزا زین‌العابدین، در سال ۱۲۳۳ قمری یک دستگاه ماشین‌ چاپ سربی از انگلستان خریداری کرد. او آن را از راه روسیه به ایران آورد. نخستین کتابی که در این چاپخانه با حروف متحرک سربی چاپ شده کتاب فارسی رساله‌ی جهادیه است. از این تاریخ به‌بعد شهرهای تهران و اصفهان نیز به چاپخانه‌های سربی مجهز شدند. اما چاپ سربی در ایران به‌دلایل چندی از اقبال چندانی برخوردار نبود. ازجمله می‌توان اشاره داشت به: خرابی دستگاه‌ها، نبود امکان تعمیر آن‌ها، بی‌کیفیت‌بودن حروف، ناخوانایی حروف سربی و گرایش فراوان به خطوط خوشنویسی.

ناصرالدین‌شاه درطی سفر اولش به فرنگ در سال ۱۲۹۰ قمری یک دستگاه چاپ لترپرس با حروف عربی و لاتین را از استانبول خریداری کرد. در این دوره در ایران، به‌مدد رواج روزنامه‌ها و چاپخانه‌های دولتی و خصوصی، چاپ حروف سربی دوباره احیا شد. در پی فرمان مشروطه و تشکیل مجلس شورای ملی در ایران و تصویب آزادی مطبوعات، دستور تأسیس یک چاپخانه‌ی دولتی برای چاپ روزنامه و کتاب و نشریات مخصوص ‌به ‌آن صادر شد. این چاپخانه یکی از بزرگ‌ترین مؤسسات مطبوعاتی ایران و خاورمیانه به شمار می‌رفت. همچنین آخرین سیستم‌های چاپ و حروف سربی را دارا بود. سیستم‌های آن را نیر ارباب کیخسرو شاهرخ، در سفرش به آلمان در دی‌ماه ۱۳۰۴ شمسی خریداری کرده بود.