28
واقعبینی در ادای دِین / فائقه بقراطی
«در بررسیهای هنری، معیارهای سنجش و ارزیابی متفاوتند، چون بر دیدگاههای کلیتر و نیز گرایشهای خاص هنری و زیباییشناختی تکیه دارند. مجموعهی دیدگاهها و گرایشها، زاویهی نگاه و معیارهای پیشینی پژوهنده را میسازند و هر تحلیلی بر پایهی همین نگاه به علاوهی اطلاعات جدید دربارهی موضوع بررسی، استدلال میشود. پژوهنده نمیتواند در جریان نقد و بررسی، خود را کاملاً از معیارهای پیشینیاش، جدا نگهدارد. به همین دلیل، تقریباً هیچ پژوهشی دربارهی هنر و موضوعهای وابسته، نمیتواند بیطرفی کامل را در بررسی حفظ کند؛ خواه ناخواه در روند و پایان کار، نقد و قضاوتی درونی نسبت به موضوع وجود دارد.» نگارندهی این جستار با مقدمهای دربارهی اجتنابناپذیر بودن جانبداری و پیشداوری در پژوهشها و به خصوص نقد هنری، ابتدا بر بیطرفی خود در مقالهی «محسن وزیری مقدم و هانیبال الخاص» که در شمارهی 27 حرفه هنرمند منتشر شده است، تأکید میورزد. او سپس به چند اشکال منطقی در مقالهی مسعود سعدالدین با عنوان «به واسطهی دینی که به گردن داریم» در همان شماره اشاره میکند و تلاش میکند سوگیریهای جانبدارانهی نگارندهی آن مقاله در ستایش استادش هانیبال الخاص را نشان دهد. نگارنده با ارجاع به نقلقولهایی از سعدالدین دربارهی الخاص و نقش او در شکلگیری جریان نقاشی نوگرا در ایران، چنین نتیجه میگیرد که دفاع او از الخاص در مقالهی مذکور غیر واقعبینانه و مبتنی بر نوعی منطق دوگانه و قضاوت متناقض است.