76
هستی‌شناسی تصویر عکاسی/ آندره بازن /کتایون یوسفی
«هستی‌شناسی تصویر عکاسی» عنوان مقاله‌ای به قلم آندره بازن (André Bazin) و ترجمه کتایون یوسفی است. اگر می‌شد هنرهای تجسمی را روانكاوی كرد، شايد عمل موميايی‌كردن عاملی اساسی در پيدايش‌شان تشخيص داده می‌شد. احتمالاً اين فرايند روشن می‌كرد كه سرمنشأ نقاشی و مجسمه‌سازی به نوعی عقده‌یموميايی بازمی‌گردد. مذهب مصر باستان، كه سر سازش با مرگ نداشت، بقا را به تداوم وجود جسم مادی وابسته می‌دانست. بنابراين با ايجاد سپری برای در امان ماندن از گذر زمان، يك‌نياز روانشناسانه‌ی بنيادی انسان را برآورده می‌كرد. چراكه مرگ چيزی جز پيروزی زمان نيست. حفظ ظاهر جسمانی، هرچند مصنوعی، به معنی ربودن آن از چنگ زمان و سپردنش به زندگی بود.
پیش از مرگ نابهنگامش در 1958، آندره بازن مشغول مرور و گزینش یادداشت‌های سینمایی بود که بعد از جنگ دوم جهانی نوشته بود. قرار بود آن‌ها را در چهار مجلد چاپ کند که یکی از آن‌ها در 1958 به چاپ رسید و دومی یک سال بعد. محور جلد اول، مبنای هستی‌شناسانه سینماست، یا آن‌طور که خود بازن گفته «به بیانی غیرفلسفی: سینما به عنوان هنر واقعیت.» جلد دوم به رابطه‌ی بین سینما و هنرهای دیگری که اشتراکاتی با آن دارند، می‌پردازد. یعنی تئاتر، رمان و نقاشی. جلد سوم قرار بود از ارتباط سینما و اجتماع بگوید و جلد چهارم از نئورئالیسم.
مقاله‌ی «هستی‌شناسی تصویر عکاسی»، برگردان فصل اول از جلد اول است. برای کسانی که با نوشته‌های مردی که شاید بتوان او را به حق سنت بووِ نقد سینمایی نامید، آشنایی ندارند، این یادداشت صراحت و تیزبینی ذهن او را آشکار می‌کند و همه‌ی شتابزدگی‌ها و ایجازی که فشار حرفه‌ژورنالیستی با خود به همراه می‌آورد، چیزی از آن نکاسته است.