31
نگاهی شتابزده / مهران مهاجر
در این مقاله مهران مهاجر نگاهی داشته به رابطهی عکاسی با سیاست و این ارتباط را در روند تاریخی آن بررسی کرده است. میدانیم که کمی پس از رواج عکاسی، عکاسخانههای زیادی شروع به کار کردند و بیشترین عکسهای گرفتهشده را پرترهی افراد تشکیل میداد. مهاجر بررسی خواهد کرد که چطور عکاسی پرتره شروع ارتباط عکاسی با سیاست است. عکسهای پرترهای که با تشخیص هویت اشخاص (اعم از مجرم، رنگینپوست و...) امکان بایگانی کردن افراد را به دولتها دادند و این خود شروعی بود بر نظارت و مراقبت و تنبیه دستگاه حاکم. بعد از تفسیر مفصل این روند، به ژانرهای متفاوت عکاسی همچون عکاسی مستند خواهد پرداخت که چگونه در ارتباط با قدرت حاکم سانسورشده و گاه در ارتباط با اصلاحگران اجتماعی همچون مصلح توانسته مشکلات جامعه را بازنمایی کند. او در این روند گریزی به عکاسی ایران هم میزند و شرح خواهد داد که چگونه عکاسی با علاقهی وافر قدرت اول کشور، یعنی ناصرالدین شاه، همراه بوده و این علاقه چه پیامدهایی داشته.
قطار تجربهی بشری در سدههای نوزدهم و بیستم و همین سالهای آغازیِ هزارهی نو انبانی سنگین از عكسها را با خود حمل كرده است، عكسهایی كه بخشی نه چندان كوچك از حافظهی ما را ساختهاند و خیلیهاشان هم با مفهوم سیاست درآمیختهاند، از سیاست دوران تأثیر گرفتهاند و بر آن اثر گذاشتهاند. در این نوشتهی كوتاه از چشمانداز آدمی كه اندكی با عكاسی دمخور است و به واسطهی تقدیر جغرافیاییِ حیاتِ اجتماعیاش با حوزهی سیاست ناخواسته پیوند میخورد، به نسبتِ میان این دو نگاهی سردستی میاندازم و به ناگزیر با گریز به گذشته؛ شاید خواننده خود به حال نقبی بزند...