«نقاش روح زمانه» عنوان بخش‌هایی از زندگی‌نامه‌ی خودنوشت «الیس نیل» نقاش و پرتره‌نگار آمریکایی است. زندگی‌نامه‌ی او که دو سال پیش از مرگش به تحریر درآمده به شرح دقیق وقایعی از زندگی نیل می‌پردازد. جهان در قرن بیستم زاده‌ی جریان‌های فکری و اجتماعی متعددی بود و تاریخ نشان می‌دهد تأثیرگذاری مفاهیم مهمی چون روانکاوی، مارکسیسم، فمینیسم و .. در زندگی همه متفکران و هنرمندان قرن بیستم ناگزیر بوده‌است. الیس نیل در بطن این جهان پر تلاطم در شهری کوچک در آمریکا متولد شد. الیس با جریان‌های گوناگون فکری در ارتباط بود اما هیچ یک را خطِ سیر اصلی هنر خود قرار نداد. علاوه‌ بر زندگی اجتماعی‌اش، او در زندگی شخصی‌اش اسیر وقایع ناگواری بود که او را به بیمارستان روانی کشاند. تجربه‌ی طولانی او در مواجهه با بیماران روانی، الیس را متوجه اهمیت روانکاوی کرد؛ به گونه‌ای که تا پایان عمر از خصوصیات روانکاوانه‌ی افراد در پرتره‌هایش استفاده می‌نمود. شاید به همین دلیل، عمیق شدن در شخصیت و روح انسان‌ها مشخصه‌ی کارهای او تا پایان عمر شد. نیل همچون بسیاری از هنرمندان دیگر در دهه 1930 به ایدئولوژی انتقادی و انقلابی چپ متمایل شد. اما بیش از هر چیز، تجربه‌ی زیسته و مفاهیم وابسته به زندگی‌اش را در آثارش به نمایش می‌گذاشت. آنچه پرتره‌های الیس نیل را ماندگار می‌کند، وابستگی هنر او به مفهوم واقعیِ زندگی است. او در زندگی‌نامه‌ی خودنوشت‌اش بارها به این اشاره می‌کند که هر هنرمندی دنیای خودش را می‌آفریند. نیل در آفرینشِ جهان اطرافش با خود صادق است و بیش از نمایش صداهای متنوع زمانِ خویش، «روح زمانه» را به تصویر می‌کشد. اظهارات الیس نیل درباره‌ی هنر همچون درس‌گفتاری درباره چیستی هنر است که تجربه‌ی منحصربه‌فردی را با مخاطب با اشتراک می‌گذارد.