5
نحو عکاسانه / گفت‌وگو با مهران مهاجر
توکلی: از شکل‌گیری و پیشینه این نمایشگاه شروع کنیم.
مهاجر: مثل خیلی از کارهای دیگرم، این مجموعه با یک اتفاق پیش پا افتاده و جزئی آغاز شد و بعد بسط پیدا کرد. تلویزيون من خراب بود و تصاویر را مقعر نشان می‌داد. همین عامل، انگیزه اولیه شروع مجموعه بود. از طرفی احساس می‌کردم که این تصاویر در ادامه کارهای قبلی‌ام بوده. یعنی مثل تصاویر روزنامه‌ها و عکاسخانه‌ها در اینجا هم عکاسی با یک رسانه رودررو می شود. این مجموعه اول قرار بود در نمایشگاه «هنر جدید» ارائه شود ولی به دلیل نظر هیأت انتخاب مبنی بر حذف چند تا از عکس‌ها، از نمایش‌شان صرف نظر کردم. از لحاظ ارائه عکس‌ها در آنجا فکر کرده بودم که کل تصاویر (چه دو لتی‌ها و چه سه لتی‌ها) به شکل یک مجموعه کنار هم روی یک دیوار و احتمالا در اتاقی تاریک چیده شود تا کلیت‌شان به عنوان یک عکس واحد در نظر گرفته شود. به هر حال در طول یک سالی هم که این مجموعه ادامه پیدا کرد، جرح وتعديل‌هایی در آن دادم که با شکل اولیه‌اش متفاوت شد، مثل همین تصاویر سه لتی که برایم شبیه و یادآور شمائل‌های مذهبی در نقاشی بود.
توکلی: این مجموعه بعد از اتمام تصاویر «موزه‌ها» گرفته شده؟
مهاجر: بله. از سال ۸۰ تا اواسط ۸۱، حدود یک سال و نیم طول کشید.
توکلی: از لحاظ تکنیکی، اکثر تماشاگران کنجکاو بودند بدانند که فرآیند تهیه تصویر، با سیستم نقره بوده یا دیجیتال؟
مهاجر: عکس‌ها کاملا با روش سنتی چاپ شده و هیچ تصرفی در فرآیند عکاسی اتفاق نیافتاده. عکس‌ها روی کاغذ رنگی چاپ شده و نهایتاً روی ورقه‌های MDF پرس و لمینت شده. علیرغم سعی‌ای که داشتم تا این تصاویر مشابه و وانمود عکس مستند باشد ولی با توجه به شکل تحریف شده و کژتابی‌های تلویزیون و با تأیید نظر بینندگان که اکثراً فکر می‌کردند این‌ها تصاویر دستکاری شده دیجیتالی است، می‌توان از طرفی این عکس‌ها را وانمودهای برای عکاسی دیجیتال نیز فرض کرد.
آذرنگ: ترکیب عکس‌ها را کی تعیین می‌کردی؟ آیا موقع گرفتن عکس‌ها می‌دانستی که به چه شکلی و در کنار چه عکس دیگری خواهد آمد؟
مهاجر: در برخی از موارد همان هنگام عکاسی این تصمیم گرفته شده. مثلا عکس زن‌هایی که در نماز جمعه هستند. ولی خیلی مواقع هم این‌جور نبود. بحثی در فلسفه هنر این صد ساله مطرح است که آیا هنر را باید در مقام اثری تمام شده و کامل ببینیم یا اینکه به فرآیند کنش هنری توجه کنیم. در این تقابل دوگانی، جذابیت برای من بیشتر در قسمت دوم بود. یعنی کنش هنری. فرایندی که از لحظه گرفتن عکس شروع می‌شود و تا روی دیوار رفتن آن و حتی پس از آن امتداد می‌یابد. خیلی از اتفاقات برای من در این میانه رخ داد. بسیاری از این کنار همنشینی‌ها را در کنتاکت می‌دیدم و انتخاب می‌کردم و تعدادی را هم بعد از چاپ اولیه. حتی برخی از ترکیب‌ها را همان موقع نصب در نمایشگاه نهائی کردم. ایده اصلی‌ای که فکر می‌کنم در این مجموعه دیده شود این است که من صرفاً تصاویر مستند تلویزیون را انتخاب کردم و هیچ عکس نوع دیگری را در مجموعه نیاورده‌ام.
(برای دانلود متن کامل گفت‌وگو روی گزینه‌ی خرید کلیک کنید.)
