76
مراقبت از جمعیت در عصر تنظیماتیسازی دولت، آستانهی زیست سیاست ایرانی/ حسام سلامت
بسیار میشنویم که زندگی پس از شیوع بیماریهای همهگیر دیگر مثل سابق امکانپذیر نیست و باید اقداماتی موثر برای پیشگیری از اتفاقات مشابه انجام داد. آخرین بیماری همهگیر در ایران وبای بزرگ سال ۱۲۳۶ ق. بود که بین ۱ تا ۳ میلیون نفر قربانی گرفت. دولت حداقلی و پیشامدرن قاجار توان مهار بیماری را نداشت. اما بیماری چنان ضربهای به جامعهی ایران وارد کرد که پس از آن دولت تغییر ماهیتی اساسی داد و وارد عصر «تنظیمات» شد. مقالهی حسام سلامت با عنوان «مراقبت از جمعیت در عصر تنظیماتیسازی دولت: آستانهی زیستسیاست ایرانی» شرح اقداماتی از جمله جمعیتشناسی و نقشهبرداری است که به مدرنسازی دولت در ایران انجامید. چهرهی محوری این تغییرات، عبدالغفار نجمالدوله است که نخستین سرشماری به روش جدید را در عهد ناصری انجام داد و فواید «علم استاتیستیک» (آمار) را به اولیای دولت نشان داد. همچنین او اولین کسی است که نقشهی تهران را ترسیم کرد. بنابراین برای اولبار دولت به کنترل، تنظیم و مراقبت از بدنها و جمعیت مردمان ایران پرداخت. مقالهی حسام سلامت پژوهشی است در چگونگی تولد زیستسیاست در ایران.