مدرنیته و فضاهای زنانه / گریزِلدا پالاک / نیما ملک‌محمدی

سبک‌های هنری از اواخر قرن نوزدهم به بعد، از پیِ یکدیگر به وجود آمده‌اند، که نشان‌گر تأثیرگذاری و واکنش متقابل این جنبش‌ها است. بر فراز هر جنبش نام یک هنرمند سایه افکنده است. تمام این چهره‌هایی که به عنوان آغازگران هنر مدرن مورد ستایش قرار می‌گیرند، مرد هستند. آیا این بدان خاطر است که هیچ زنی دست اندرکار جنبش‌های هنری مدرن متقدم نبوده است؟ خیر. به آن خاطر است که این زنان، تأثیر چندانی در شکل‌گیری ویژگی‌ها و خصوصیات هنر مدرن نداشته‌اند؟ خیر. و یا به آن خاطر است که تاریخ هنر مدرن تنها سنت‌هایی محدود را گرامی می‌دارد که سبک‌ها و جنسیت‌های خاصی را، به عنوان تنها اشکال هنر مدرن، صورت‌بندی می‌کنند؟ من سعی در اثبات این توضیح آخر دارم. در نتیجه، هر تلاشی برای بررسی آثار هنرمندان زن دوران اولیۀ هنر مدرن، نیازمند شالوده‌شکنی اسطوره‌های مردانۀ مدرنیسم است.

اما این اسطوره‌ها به شدت شایع هستند و گفتار بسیاری از ضد مدرنیست‌ها، به ویژه در تاریخ اجتماعی هنر، را شکل می‌دهند. کتاب «تابلوهای زندگی مدرن: پاریس در نقاشی‌های مانه و پیروانش»، اثر تی. جی. کلارک، به جستجوی روابط اجتماعی میان ظهور شیوه‌ها و معیارهای جدید نقاشی – مدرنیسم – و اسطوره‌های مدرنیته می‌پردازد که در شهر جدید پاریس که سرمایه‌داری دوران امپراتوری دوم (1870 – 1852) چهرۀ آن را به کلی دگرگون کرده است، شکل می‌گیرند.

کلارک می‌خواهد تا عناصر سازندۀ برداشت‌هایی از مدرنیته را بشناسد که به قلمروی مانه و پیروانش تبدیل می‌شود. او به این ترتیب سبک‌های نقاشی امپرسیونیستی را به مجموعه‌ای پیچیده از جستارهایی دربارۀ شکل‌گیری مبهم و گنگ طبقات اجتماعی و هویت‌های طبقاتی که در جامعه پاریسی پدید آمدند، فرو می‌کاهد. مدرنیته بیش از هر چیز با یک حس «به روز» بودن نمایش داده می‌شود – مسئلۀ مدرنیته، مسئلۀ بازنمایی‌ها و اسطوره‌های کلان فراغت، تفریح و لذت، گذراندن یک روز در آغوش طبیعت در حومه شهر، تصاحب فاحشه‌ها و سیالیت طبقه در فضاهای تفریح عمومی در پاریس جدید است.

فراغت، مصرف، نمایش‌های باشکوه و پول عناصری کلیدی هستند که این قلمرو اسطوره‌ای را نشانه‌گذاری می‌کنند. ما با استفاده از کتاب کلارک می‌توانیم نقشه قلمروی امپرسیونیست‌ها را بازسازی کنیم که از بولوارهای تازه‌ساز و از طریق گارسن لازار و خط راه‌آهن حومه پاریس، به لوگرونولر، بوژوال و یا آرزنتیل می‌رسد. در این مکان‌ها نقاشان امپرسیونیست زندگی کردند، کار کردند و خود را به تصویر کشیدند

برای دریافت مقاله روی گزینه‌ی خرید کلیک کنید.