با طرح نظریه‌ی نسبیت عام آینشتاین، مبتنی بر همپیوستاریِ «زمان» و «مکان»، بحث «زمان» و نسبت آن با «مکان» در غرب جانی تازه گرفت و از آنجا برای ما نیز موضوعیت یافت. در سنت فلسفی ایرانی‌ـ‌عربی بحث درباره‌ی «زمان»، همچون بحث درباره‌ی طبیعت، بسیار مختصر است. در این خطه‌ی جغرافیایی، به‌رغم قدمت تاریخی و تمدنی، هیچ تلاشی به بازسازی طرح معناداری از مفاهیم مشوّش آن منتج نشده است، و مفاهیمی ازقبیل سیاست، تاریخ، هنر، فکر عقلی، و جز این‌ها کماکان در پس پرده‌ای از ابهام باقی مانده‌اند. در این مقاله‌ی «تألیفی‌ـ ‌اقتباسی»، همچون مدخلی عمومی بر مفهوم زمان، به‌تبعیت از منابعی که اسامی آن‌ها را آورده‌ایم، از یونان باستان آغاز می‌کنیم که مأثورات فکری‌اش امکان تعقیب عقلی مفاهیم را برای محقق فراهم می‌آورد.