ایرانیان امروز از لحاظ فرهنگی احساس حاشیه‌نشینی دارند، حتی بیشتر از ۱۵۰ سال پیش. قاجار‌ها خود را بیشتر مرکز مختصات فرهنگی و صاحب سلیقه می‌پنداشتند تا ایرانیان معاصر. هرچند گفتنش عجیب به‌نظر می‌رسد اما فاصله‌شان هم از یک نظر کمتر بود، قطعاً خود را نزدیک‌تر احساس می‌کردند. کمال‌الملک آن‌قدر با هنر غرب فاصله نداشت که یک نقاش امروزی. روشن است که یک هنرجوی ایرانی نمی‌تواند امید داشته باشد که در صحنه‌ی هنر اروپا به‌ سهولت کمال‌الملک پذیرفته شود یا حتی در اندازه‌ی هنرمندان نسل بهجت صدر، منیر شاهرودی فرمانفرماییان، منوچهر یکتایی یا سیا ارمجانی به حساب بیاید، با اینکه عصر ارتباطات است و نزدیک به دو قرن از تحول نظام تولید هنری ‌ما و گرایش‌مان به سمت هنر جهانی گذشته. همه‌ی نشانه‌ها دال بر این است که فرهنگ جهانی در حال واگرایی از ما و سایر حاشیه‌نشینان است، نه همگرایی. ...