33
شرقیسازیهای غربی / گفتوگو با رویین پاکباز
این گفتگوی خواندنی با رویین پاکباز، به مرور سابقهی تاریخیِ مواجهه میان غرب و شرق اختصاص دارد. پاکباز پیشینهی این مواجهه را نه به قرون وسطی، بلکه در هزارهها پیش و در دوره نوسنگی جستجو میکند. این گفتگو ابتدا داستان مواجهه و ارتباط فرهنگی میان شرق و غرب را در سطحی عمومی بازگو میکند و سپس این ارتباط را به طور مشخص در تاریخ هنر تعقیب میکند. بر اساس روایت پاکباز، ارتباط میان شرق و غرب در تاریخ هنر ابتدا خود را در غالب تأثیر شرق بر هنر پیشاکلاسیک یونان نشان میدهد، سپس به دورهی کلاسیک، قرون وسطی و عصر مدرن میرسد. در سدههای شانزدهم ارتباط میان شرق و غرب در قالب مراودات سیاسی و داد و سدهای اقتصادی است و در قرن هفدهم به یک رابطهی استعماری تبدیل میشود. این مواجهه در قرن هجدهم و به دنبال ماجراجوییهای غربیان برای شناخت بیشتر «دیگریِ» شرقی خود را در قالب «شرقشناسی» و تلقی اگزوتیک از شرق به مثابه «دیگری» ناشناخته و مرموز بروز میدهد. در تاریخ هنر، در قرن نوزدهم آثار این مواجهه را میتوان در قالب جریان هنر اورینتالیستی و در قرن بیستم به صورت اقتباسهای هنرمندان مدرنیست غربی از مظاهر هنر شرق و اسلامی و به ویژه ژاپن در هنر اروپا مشاهده کرد. امروز نیز به دلیل بازار پر رونق بازنماییهای اگزوتیک از شرق، هنرمندان شرق نیز گرایش به ارائهی چنین تصویری از شرق در آثار خود دارند.