حال می‌رسیم به آن شیوه‌ی نقد رمانتیسم که آیزایا برلین، اریک فوگلین [عالم فلسفه‌ی سیاست، آمریکایی و متولد آلمان]، گئورگ لوکاچ، فریتس اشتریش [استاد ادبیات آلمان و سوئیس]، هلموت پلسنر [فیلسوف و جامعه‌شناس آلمانی و از مدافعان رشته‌ی «انسان شناسی فلسفی»] و دیگران صورت‌بندی کرده‌اند. این شیوه‌ی نقد نه چندان با دریافت و کاربرد رمانتیسم تاریخی بلکه بیشتر با طرز فکر موسوم به ذهنیتِ رمانتیک سر و کار دارد، ذهنیتی که از نظر این متفکران در فاجعه و مصیبتی که در آلمان پیش آمد مقصر بود. در این نقد، مفهوم موسّعی از صفت «رمانتیک» در نظر است، مفهومی که به نهضت تاریخی «رمانتیسم» محدود نمی شود.
