دورنمای «دورنما» / تورج حمیدیان

"عکاسی طبیعت (Nature Photography)"، سر مجموعه گرایش‌های متنوع و مستند عکاسی است، که به جغرافیای طبیعی کره زمین می‌پردازد. مانند پرداختن به جانوران، گیاهان، جمادات، اقوام و نژادها، دریاها، اقیانوس ها، کوه ها و امثال آن. انجام این مجموعه از شاخه های متنوع، و در بسیاری از موارد جز در هر یک از اجزای کوچک آن، از عهده یک شخص بر نمی آید، و کار موسسات توانمند بزرگ مثل "National Geographic " است. تا با بنیه مالی و انسانی کافی، برنامه های مدون و در ارتباط با متخصصان کارآمد هر رشته، به اجرای اجزای کارها از جمله عکاسی بپردازند و در انتشار و نحوه نگهداری آثار بدست آمده روش علمی بکار گیرند.

در ایران فعالیت های مربوط به عکاسی طبیعت بی سابقه نیست، اما ناکافی و پراکنده و گاه بدون در نظر داشتن روش های علمی در برداشت عکس ها ، بایگانی و نحوه ارائه بوده است. بطور مثال سال هاست در مبحث "مردم شناسی" در ایران کار های علمی و یا تحقیق های دانشگاهی صورت گرفته است. موزه هائی هم در این زمینه دایرند. اما  به تناسب متون و یا آمار موجود، عکس وجود ندارد. همین طور است در مورد حیات وحش، گیاهان و تمام مواردی که تحت نام" عکاسی طبیعت" قرار دارد.

موسسه ای که به صورت فرا گیر در زمینه عکاسی طبیعت در ایران کار کند، حضور و وجود ندارد. آن چه که هست در دل وزارتخانه ها ، نهادهای دولتی و یا غیر دولتی و یا در میان افراد مستقل، پراکنده است. عکاسی حیات وحش در ایران نو پا است. زمان کوتاهی است که به محیط بانان دوربین هائی برای ثبت نوادر موجودات وحشی و یا جمعیت آن  داده اند. مهارت محیط بانان در ثبت تصاویر یکسان و تعلیم یافته نیست، و نتیجه کارشان هم به صورت منظم و مدون "بایگانی ماندگار" نمی شود. در جنگل ها، دریا و کوهستان ها فعالیت در زمینه عکاسی مطلوب نیست.  انواع عکس های طبیعت در نمایشگاه ها و مناسبت هائی که در ایران در ترویج عکاسی کوشا هستند پذیرفته نمی شود، مگر آن که به مناسبت خاصی، مثلا مسابقه عکس های دریائی برگزار شود.

با آن که از تاسیس رشته عکاسی دانشگاهی در ایران بیش از 25 سال می گذرد ، و تعداد زیاد فارغ التحصیلان این رشته در تناسب با کمبود زمینه های اشتغال، ناهماهنگ است. اما تا کنون کوششی برای تربیت عکاسان برای کارهای علمی صورت نگرفته است. رشته های مربوط به عکاسی هوائی و دریائی و شرایط جوی و جغرافیائی غیر متعارف در دستور آموزش نیست.

"طبیعت" همواره ملایم و همراه نیست، عکاسی از طبیعت هم همواره برای عکاس ختم به خیر نمی شود .فیلم معروف "هرتزوگ " بنام "گریزلی من" را بخاطر بیاورید، یا به عکس "می شی یو – هوشینو" از خرس قهوه ای نگاه کنید. این آخرین عکسی است که او پیش از کشته شدن گرفته است. و این نخستین بار است "حرفه هنرمند" عکس قاتلی را چاپ می کند!

ایران کشور کوهستانی است و اطلاعات تصویری از کوه ها فقط از راه عکس های هوائی و عکس هائی که کوهنوردان در صعود ها گرفته اند تحصیل می شود. حال آن که صد کتاب هم قادر به جا دادن عکس های  کوه ها، غارها، چشمه ها و آبشارهای  ایران نیست. همچنین سینما گران ایرانی هم خیلی کم به موضوع کوه پرداخته اند. فیلمی مانند " ما از راه دیگر می رویم 1351" کار "نادر ابراهیمی" هم مثل" صعود به علم کوه" و همچنین بسیاری از تلاش ها او برای نمایش تصویری ایران، در دسترس نیست و کاملا فراموش شده است.

برای دریافت مقاله روی گزینه‌ی خرید کلیک کنید.