آنچه ما امروزه از آن به‌عنوان مفهوم خام تاریخ انتقاد می‌کنیم (تاریخ به‌معنی انکشاف یک زنجیره‌ی زمانی متجانس) غالباً پیش‌نیازی برای ظهور آگاهی تاریخی تلقی می‌شود. مسیحیت، با طرح مفهوم خطی زمان، ما را از تلقی دوره‌ایِ زمان که ویژگی دیدگاه هلنی بود رهایی داد؛ همچنین، لویی ماسینیون زمان به‌مفهوم اسلامی را زمان بازگشت‌پذیر توصیف کرده و گفته است «الگوهای زمانی» را که متضمن ایده‌ی پیشرفت‌اند نمی‌توان بر آن اطلاق کرد. در اینجا به ذکر این نکته اکتفا می‌کنیم که اندیشه‌ی پیشرفت با تفکر اسلامی کاملاً بیگانه نیست و از آغاز پیدایش فلسفه‌ی اسلامی به‌بعد هیچ‌گاه بیگانه نبوده است. ...