قیمت کل : ۱۰۰,۰۰۰ ریال
Menu
«تکوین نخستین مکتب یا دبستان هنر و فرهنگ ایران که آن را «مکتب پارسی/پارسایی» می‌نامیم. مکتبی که در ذیل منظومهی ایرانشهری شکل گرفت. با مقدماتی که پیش از ورود به این دوران آغاز شد. و تا پایان روزگار هخامنشیان ادامه یافت. در دل این مکتب/دبستان، درونمایه‌هایی پدیدار شد که تداوم آن را، در عین تحول، تا هزارهای بعد در هنرها و ادب فارسی می‌شناسیم.» این درسگفتار در ادامه‌ی هفت درسگفتار پیشین (معرفی درسگفتارهای اول، دوم و سوم؛ و درسگفتارهای چهارم، پنجم و ششم، و هفتم) تحت عنوان دیباچه‌ای بر تاریخ هنر و فرهنگ ایران، است.
دادبه در اینجا به زمینه‌های شکل‌گیری منظومهی ایرانشهری می‌پردازد. نگارنده ظهور شاهنشاهی هخامنشی که مقارن با گشایش تازه‌ای در تجربه‌ی مدنی است. و بنا نهادن یک نظام سیاسی-تاریخی جدید بود را حاصل مجموعه‌ای وسیع و چند جانبه می‌داند که آن را «منظومهی ایرانشهری» می‌نامد.
او تأسیس «منظومهی ایرانشهری» و تجلیِ آن در مکتب پارسی را نقطه‌ی اوج زایش نخستین می‌داند. در این نوشتار می‌کوشد مختصات آن را شرح دهد. دستاوردهای تمدنی و فرهنگی آن را معرفی کند.
به گمان دادبه توجه به جنبه‌های مختلف این منظومه به دلیل فراهم آوردن بستری که برای مکاتبی که در تاریخ طولانی این سرزمین شکل گرفته‌اند ضروری به نظر می‌رسد. او ابتدا به ریشه‌شناسی و کاربرد چند مفهوم‌واژه‌ی مرتبط با این بحث می‌پردازد. سپس با اتکا بر مقدماتی که در درسگفتارهای پیشین آمده است. زمینه‌های تأسیس شاهنشاهی هخامنشی و دستاوردهای تمدنی و تحقق سلسله‌مراتب آگاهیِ مقارن با آن را شرح می‌دهد.
او سپس به شرح مختصات حیات مدنی در منظومهی ایرانشهری و برخی ملزومات و متعلقات آن اعم از نظم اجتماعیِ ویژه، باورهای دینی، دانش‌ها، ابداعات و فنون مختلف می‌پردازد. به گمان او خط و زبان، یکی از ویژگی‌های کانون‌های بنیان‌گذار فرهنگ و تمدن است. در ادامه به شرح تاریخچه و سیر تحول زبان و خط فارسی و نقش آن در انتقال مفاهیم و مضامین کهن در گذار اعصار و مقایسه‌ی وجوه تمایز آن با زبان‌های دیگر. کانون‌های تمدنی در غرب و شرق و به ویژه فرهنگ و زبان یونانی می‌پردازد. دادبه سپس ابعاد مختلف مواجهه و تقابل فرهنگ ایرانی با فرهنگ یونانی به عنوان شاخص‌ترین «جدل اندیشه» در تکوین آگاهی در میان تمدن‌های مولّد را شرح می‌دهد.
او معتقد است از این رهگذر مسیر دوهزار ساله‌ی «نظام متافیزیک» در تاریخ اندیشه گشوده می‌شود. نظامی که خود را در تاریخ ادبیات، موسیقی، و نقش‌مایه‌ها نشان می‌دهد. او گسست از وضعیت طبیعی و پیدایش مفهوم «غیر» را از ارکان اصلیِ تکامل آگاهی می‌داند. دادبه نقوش و موتیف‌ها را بیانگر تاریخ تحول روح هر قوم و ملت می‌داند. وی معتقد است نسبت انسان با هستی چکیده‌ی موتیف‌ها در آثار هنر و فرهنگ ایران است.
برای دریافت مقاله روی گزینه خرید کلیک کنید.
ظهور شاهنشاهی هخامنشی، به عنوان گشایش فصل تازه‌ای در تجربه‌ی مدنی و بنانهادن یک نظام سیاسی‌ـ‌تاریخی، موضوعی است که نیاز به پژوهش‌های بیشتر در زمینه‌های متنوع خود دارد. به دست آمدن چنین ساختار تازه‌ای در قدرت حاصل مجموعه‌ای وسیع و چندجانبه است. که آن را «منظومهی ایرانشهری» می‌نامیم. این منظومه در منطقه‌ای سر برآوردکه سابقه‌ی یکجانشینی در آن به قدر عمر یکجانشینی بشر بود. میراث چند هزاره‌ی تجربه‌ی نظام‌های شهری به این منظومه واریز شد. و به آن قابلیت‌هایی برای شکل‌بخشی به یک ساختار جهانی داد. و امکان تحول آن را از سامان یک کشور، به یک فرمانروایی جهانی فراهم آورد.
چنانچه زمینه‌های بیشماری را که در حد فاصل دوران سفالینه‌های منقوش، و عصر تکوین نخستین زایش فرهنگ ایران فراهم آمده‌اند در نظر آوریم، می‌توان تأسیس «منظومهی ایرانشهری»، و تجلی آن در «مکتب پارسی» را «اوج زایش نخستین» در این فرهنگ نامید؛ و یا در نگاهی دیگر، و با توجه به یک هزاره‌ی میانه که در آن درگیری و جنگ روش‌های کهن‌تر مبتنی بر زندگانی آرام و بدون جنگِ پیشین را دگرگون ساخت، مکتب پارسی را می‌توان محصول «نوزایی»، یا نخستین رنسانس، این فرهنگ به شمار آورد.
چنانکه در گفتار پیشین در تعاریف کلی اشاره شد در بعضی کانون‌های فرهنگی، منظومه‌هایی، در معنای اندیشه‌های بنیان‌گذار تاریخی ظهور کرده‌اند. که در هر کجا بر پایه‌های سرشت فرهنگی خود ایستاده‌اند. در نگاه کلی از جمله مهم‌ترین جلوه‌های یک منظومه را معمولاً در ارائه‌ی دستاوردهایی در پیراستن زبان و خط، ارائه‌ی دین و آئین، شکل‌گیری نظام‌مند دانش‌ها (نجوم، حساب، پزشکی، جغرافیا و...)، و رشد و گسترش فنون مهندسی می‌شناسیم. در این درسگفتار به بعضی جنبه‌های منظومهی ایرانشهری در این معنا خواهیم پرداخت. توجه به جنبه‌های مختلف این منظومه به‌ویژه از آن جهت اهمیت می‌یابد که بستری برای مکاتبی که در تاریخ طولانی این سرزمین شکل گرفتند فراهم آورد که همه ریشه در دوران زایش اولیه‌ی خود دارند. ...
