امر والا و امر آوانگارد: ژان فرانسوا لیوتار

مقاله امر والا و امر آوانگارد، به  قلم ژان فرانسوا لیوتار به بررسی این موضوع در اینجا و اکنون می‌پردازد. چگونه باید امر والا را، یا موقتاً اگر بخواهیم بگوییم. ابژه‌ی تجربه‌ی امر والا را همچون «اینجا و اکنون» درک کرد؟ آیا بخشی ذاتی از این احساس گویای آن چیزی نیست که نمی‌توان نشان داد یا احضار کرد؟ با اندیشیدن به موضوع والایی و موضوع عدم تعیّن، اندیشیدن درباره‌ی آثار هنر موجب می‌شود تغییر عمده‌ای بر تخنه و نهادهای متصل به آن ـ یعنی آکادمی‌ها، مکاتب، اساتید و مریدان، ذوق و سلیقه، و جمعیت روشنفکر متشکل از شاهزادگان و درباریان ـ وارد آید. واژه‌ی والا امروزه از اصطلاحات رایج در زبان محاوره‌ای فرانسوی برای بیان شگفتی و ستایش است. چیزی همچون واژه‌ی «great» آمریکایی، اما ایده‌ای که این مفهوم متضمن آن است متعلق به موشکافانه‌ترین تأملات درباره‌ی هنر بوده است.

امر والا یحتمل تنها شیوه‌ی حسانیتِ هنرمندانه‌ای است که امر مدرن را منش‌نمایی می‌کند. طرفه آنکه، امر والا را نویسنده‌ای فرانسوی به مباحث ادبی وارد و با شور و شوق از آن دفاع کرد که در تاریخ ادبیات در زمره‌ی سرسخت‌ترین مدافعان کلاسیسیسم کهن طبقه‌بندی می‌شود. امر والا را فقط در درون سبکی والا می‌توان به بحث نهاد. تردیدی نیست که لونگینوس کوشید امر والا را دل بحث تعریف کند و نوشت که امر والا فراموش‌ناشدنی، تاب‌ناوردنی، و مهم‌تر از همه تفکربرانگیز است. امر آوانگارد نیز به زیباشناسی امر والا تعلق دارد. هنر آوانگارد نقش هویت‌شناسی [یا این‌همانی] را که اثر هنری پیش‌تر در رابطه با گروه مخاطبان بازی می‌کرد به کناری می‌نهد. حس مشترک، حتی وقتی آن را همچون کانت به عوض واقعیتی دو فاکتو به عنوان افقی یا مفروضی دو ژور درک کنیم. باز هم آنگاه که پای آثار تفحصیِ هنر به میان می‌آید از دستیابی به ثبات عاجز است.

در باب این موضوع می‌توانید به مقاله «امر والای انتزاعی»، هم نگاهی داشته باشید.

برای دریافت مقاله روی گزینه‌ی خرید کلیک کنید. 

بخشی از متن:

در سال 51-1950، بارنت باروخ نیومن تابلویی کشید در ابعاد 42/2 در 42/5 متر و نام آن را گذاشت. در اواسط دهه‌ی 1960 او عناوین سه مجسمه‌ی نخست خود را اینجا 1، اینجا 2 و اینجا 3 نهاد. نقاشی دیگرش را آنجا نه، اینجا، دو نقاشی دیگر را اینجا و دو نقاشی بعدی را هم باش نامید. در دسامبر 1948، نیومن مقاله‌ای نوشت با نام «امر والا اکنون است». ...