«در وضعیت حاضر پرداختن دوباره به بحث مدرنیته/تجدد در ایران نیازمند توجیه است، مگر آنکه صرفاً بخواهیم صفحاتی را پر کنیم و ملال فراگیرمان را (و تا اندازهٰ‌ای جیب‌مان را) با «کار فرهنگی» تسکین بخشیم. زیرا اگر قرار بر تکرار ژست رهایی‌بخش و سیاسیِ اواخر دهه‌ی هفتاد شمسی باشد، نتیجه‌ی کار ضرورتاً، به قرینه‌ی سخنی مشهور، کمدی یا مضحکه خواهد بود. شروع کردن این بحث، و لاجرم افزودن به انبوه متون موجود، دست کم نیازمند عنصری منفی و سلبی است، نیازمند نوعی فاصله‌گیری، نوعی تغییر جا، چه در فرم و چه در مضامین. ولی ظاهراً مادامی که ترجمه در حکم تقدیر/حرفه‌ی ماست، بحث از مدرنیته و بحران گذار و بار سنت و ... نیز ادامه خواهد داشت.» این جستار درباره‌ی تجربه‌ی مدرنیته در جوامع غیر غربی و مشخصاً ایران به واسطه‌ی متون ترجمه شده است. امید مهرگان نخست درباره‌ی گشایش تئوریکی که با انتشار ترجمه‌ی فارسی کتاب «تجربه‌ی مدرنیته» مارشال برمن حول تقابل سنت و مدرنیته رخ داد، و اقبال گسترده‌ی آن میان دانشجویان و جوانان صحبت می‌کند. با این وجود مهرگان معتقد است به دلیل عدم تجربه‌ی بی واسطه‌ی مدرنیته‌ی غربی در معنای راستین آن در بسیاری از ابعاد زیست روزمره و فرهنگی‌مان، ما هنوز چیزی به نام «مدرنیته‌ی بومی» یا «مدرنیته‌ی ایرانی» نداریم. او سپس درباره‌ی زبان به مثابه مهم‌ترین عرصه‌ی تجلیِ مفاهیم مربوط به مدرنیته بحث می‌کند، و بر ماهیت ایدئولوژیک زبان تأکید می‌ورزد. به زعم مهرگان موقعیت جوامع بومی در برابر مدرنیته و فرهنگ مسلط و جهان شمول غربی منجر به بروز نوعی مقاومت و سنت‌گرایی ایدئولوژیک میان جوامعی می‌شود که نفس مدرنیته، که همان قدرت ویرانگری یا نفیِ بی‌پروای آن می‌داند، را تجربه نکرده‌اند. به گمان او ترجمه تنها مجرای ما برای درک مدرنیته‌ی غربی بوده است و به دلیل آنکه کنش ترجمه در شکاف میان دو فرهنگ رخ می‌دهد، این شکاف در متن ترجمه شده نیز تکرار می‌شود و تداوم می‌یابد. نگارنده در ادامه به این شکاف و پیامدهای آن در ترجمه‌ی متون مربوط به مدرنیته‌ی غربی می‌پردازد.

برای دریافت مقاله روی گزینه خرید کلیک کنید.