بیش از یک میلیون و دویست هزار عکس از حدود ۴۰۰ عکاس، نتیجه‌ی تلاش‌های انجمنِ کوچکی است که به همت عده‌ای از عکاسانِ پیشکسوت ایرانی راه افتاده و برخلافِ تلاش‌های رایج در کشور ما که معمولاً زود به بن‌بست می‌خورند، ادامه پیدا کرده و نه تنها احتمالاً بزرگترین آرشیوِ عکس موضوعی در کشور ما را برپا کرده است، بلکه با چاپِ کتاب‌های متعدد، گزیده‌های جالب و دیده نشده‌ای از این آرشیو را در اختیار همگان نیز گذاشته است. «انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس» بعد از حدود ۲ دهه کار برای جمع‌آوری نگاتیوهای باقی مانده از دوران انقلاب و جنگ و تبدیل آنها به آرشیوهای دیجیتالی و دسته‌بندی عکس‌ها، نه تنها از جنبه‌ی جمع‌آوری مواد تاریخی کار ارزشمندی انجام داده، بلکه مجموعه‌ی فراهم شده توسط آنها از جنبه‌ی تاریخ هنر و عکاسی در ایران نیز کم‌نظیر و بسیار ارزشمند است. آن مقدار از عکس‌هایی که بواسطه‌ی کتب منتشره توسط انجمن در دسترس عموم هستند، سویه‌های متفاوتی از عکاسی جنگ در ایران را آشکار می‌کنند که علاوه بر کارکرد تاریخی‌شان برای روایت جنگ، سویه‌ی زیباشناختی و هنریِ عکاسی انقلاب و جنگ را نیز پررنگ‌تر از سابق در معرض نگاه مخاطب قرار داده‌اند. عکس‌های منتشر شده در این مجموعه‌ که بسیاری‌شان برای اولین بار دیده می‌شوند، اکنون به سبب فاصله گرفتن از وقایع، امکان این را پیدا کرده‌اند که رها شده‌تر از ضرورت‌های ژورنالیستی یا تبلیغاتی، گزینش و منتشر شوند و نتیجه اینکه اکنون مجموعه‌هایی در دست داریم که نشان می‌دهند وزنِ زیباشناختیِ عکاسی در دوران جنگ بسیار سنگین‌تر از آن چیزی بود که تاکنون تصور می‌شد. کتاب‌های مختلف این مجموعه که بر اساس عکاس‌ها یا موضوعات خاص جمع‌آوری شده‌اند، امکان و فرصت جدیدی هستند برای مواجهه‌ی مستقیم‌تر با پدیده‌ی جنگ و تقاطعِ جذابی که با هنر عکاسی پیدا کرده است./ محمدرضا ربیعی

پیشنهاد مطالعه: پرونده (عکاسی جنگ) در شماره ۳۴ حرفه: هنرمند

و در منابع دیگر

درباره‌ی احمد علیزاده‌ی نوحی

خط پشتیبان، روایتی تصویری از تدارکات و پشتیبانی جبهه‌ها

مجموعه عکس‌های احسان رجبی

دیار نزدیک، روایتی تصویری از بازدید مناطق جنگی

عکس‌هایی از شهر خرمشهر در دهه‌های ۴۰، ۵۰ و ۶۰ شمسی



* نشریه‌ی حرفه‌: هنرمند در شماره‌ی ۳۴، پاییز ۱۳۸۹، به عکاسی جنگ پرداخته است. برای خرید نسخه‌ی چاپی یا دانلود مقالات این شماره اینجا را کلیک کنید.