مستند «چگونه یک طبیعت بیجان بکشیم»

«سیب‌ها، گلابی‌ها و رنگ؛ چگونه یک طبیعت بیجان بکشیم»

کارگردان: لی‌یم مکاردل

سال ۲۰۱۴

مدت زمان: یک ساعت و سی‌دقیقه

ترجمه: علیرضا فاتحی بروجنی

درباره‌ی فیلم: حکایت حماسه‌وار تاریخ طبیعت بیجان، حکایتی از لذت و خوشی نخستین نقاشی‌های مقبره‌ای پمپئی تا شاهکارهای کوبیستی پیکاسو. حماسه‌ای که قهرمانانش میوه‌ها و گل‌ها و اشیای بی‌چیز خانگی‌اند، و خدایانش کاراواجو و شاردن و سزان، و الهگانش آدریان کورته‌ی شیفته‌ی مارچوبه و آن‌ولایر کوستر، بانوی نقاش شیفته‌ی گل‌ها. راویان این حکایت بتانی هیوز و یانینا رامیرزِ مورخ، اندرو گراهام دیکسون و نورمن برایسونِ مورخ هنر، و آلن دوباتنِ فیلسوفند و برایمان رمز و راز اجتماعی و تاریخی پسِ این نقاشی‌ها و زندگی مسحورکننده‌ی نقاشانشان را فاش می‌کنند.

برای دریافت فیلم و تماشای آن در سایت هاشور «اینجا» کلیک کنید.

برای دیدن بقیه‌ی مستندهای ترجمه شده، به صفحه‌ی «دیداری و شنیداری» بروید.

ملاحظه‌ای انتقادی درباره‌ی فیلم «سیب‌ها، گلابی‌ها و رنگ»/ علیرضا احمدی ساعی

«سیب‌ها، گلابی‌ها و رنگ» فیلم درخشانی است، روایت پرنغزی از تاریخ ژانر طبیعت بیجان. اما پایان غم‌انگیزی دارد. چه اتفاقی افتاده که ماجرای دیوارنگاره‌های پمپئی و کاراواجو و شاردن و سزان به هنرمندانی (Ori Gersht و  Mat Collishaw) ختم می‌شود که تصویرشان این چنین عقیم است؟ یکی، نقاشی‌های گذشته را به حرکت در می‌آورد و دیگری در چیدمانِ آن‌ها همبرگر و کوکاکولا می‌گذارد. این دو، حکایت بسیاری از هنرمندان امروز دنیا هستند که از تولید هرگونه تصویری ناتوان‌اند و تنها به تصاویر گذشتگان ناخنک می‌زنند. هر تصویری از گفت‌وگو با پیشینه‌اش ساخته می‌شود اما اینجا از گفت‌وگو خبری نیست، بیشتر به سوءاستفاده می‌ماند. هنرمند به یک ایده‌ی ساده‌ی اولیه می‌رسد (مثلاً این که غذاهای مورد علاقه‌ی زندانیان محکوم به اعدام را در ساختار طبیعت بیجان‌های هلندی جای دهد تا بر گذرا بودن خوشی‌های دنیوی تاکید کند) آن‌گاه بر اساس این ایده و بدون هیچ «درکِ دیداری» و «سلیقه‌ی بصری» یک سری تصویر می‌سازد. این درک دیداری است که به هنرمند گوشزد می‌کند ترکیب کوکاکولا و طبیعت‌ بیجان هلندی، تصویر بی‌ربطی می‌سازد و در فقدان این ربط تولید هر تصویری بی‌معنا خواهد بود. در فقدان آن عکس‌هایی از گل‌های مصنوعی ناسالم و مریضِ ساخته‌ی هنرمند تنها نمادسازی سرراستی از جامعه خواهد بود که چیزی برای «دیدن» ندارد. و دست آخر در فقدان این درک است که هنرمندی، ظرافت و سکوت نقاشی‌های طبیعت بیجان را، تمام عمقی را که این تصاویر از سکوت‌کردن در دل تصویر دوبعدی به دست می‌آورند، به هم می‌ریزد و بدون درکی از تفاوت‌های اساسی مدیوم تصویرِ متحرک چیزی را در آن نقاشی‌ها به حرکت درمی‌آورد. بازی کودکانه و خامی است این شلیک کردن به یک انار، هنرمند از خود نمی‌پرسد که اگر بخواهم با توجه به این پیشینه‌ی ژانری در مدیومی کاملاً جدید (ویدئو) تصویر بسازم، چه باید بکنم؟ مقتضیات چنین تصویری چه خواهد بود؟ او همان «نقاشی‌ها» را برمی‌دارد و «ویدئو» می‌کند! و کارش هیچ تفاوتی با تمام بلایای بانمکی که امروز در شبکه‌های اجتماعی بر سر شاهکارهای کلاسیک می‌آورند ندارد (مثل به حرکت در آوردن دستان خدا و آدم در نقاشی میکل‌آنژ). بازی‌های بامزه‌ای که اغلب به قصد سرگرم کردن مردم با تبلیغ کالایی انجام می‌شود و لااقل جای شکرش باقی است که دعوی هنر بودن ندارد .

اما سرانجام ژانر طبیعت بیجان در روزگار ما به این غم‌انگیزی هم نیست و بخشی از پایان بد فیلم نتیجه‌ی انتخاب نامناسب سازندگان فیلم است و این ژانرِ دیرینه نمایندگان شایسته‌تری در زمان ما دارد. با اطمینان بالایی می توان گفت که دست‌کم یکی از آن‌ها لارا لِتینسکی است. عکاسی که بیشتر عمر کاری‌اش را طبیعت بیجان ساخته. با این‌ حال به مقتضیات مدیوم‌اش آگاه است و هرچه می‌کند درون یک ساختار تصویری منسجم و استخوان‌دار می‌کند. نسرین طالبی سروری در متنی که درباره‌ی این هنرمند نوشته است از گفت‌وگوی او با پیشینه‌ی این ژانر و از این که چگونه می‌توان در گفت‌و‌گو با طبیعت بیجان هلندیْ تصویری امروزی ساختْ سخن گفته است.  برای خواندن این متن اینجا را کلیک کنید.

* اگر به ژانر «طبیعت بیجان»، و زمینه‌های تاریخی و مفاهیم فکری آن علاقه‌مندید می‌توانید به شماره‌ی ۴۷ نشریه رجوع کنید و پرونده‌ی «طبیعت بیجان» را مطالعه کنید. با کلیک بر اینجا می‌توانید مدخل این پرونده را بخوانید و…

• برای دانلود مقاله‌ی «خاستگاه‌ها و نخستین مراحل طبیعت بیجان»، نوشته‌ی نوربرت اشنایدر و ترجمه‌ی خیزران اسماعیل‌زاده، اینجا را کلیک کنید.
• برای دانلود مقاله‌ی «زمینه‌های تاریخی و مفهومی ژانر طبیعت بیجان»، نوشته‌ی نوربرت اشنایدر و ترجمه‌ی سید محمد آوینی، اینجا را کلیک کنید.
• برای دانلود مقاله‌ی «اشیاء کوچک، جهان بزرگ» نوشته‌ی مجید اخگر، اینجا را کلیک کنید.
• برای دانلود مقاله‌ی «جهان به مثابه‌ی متعلق ادراک» نوشته‌ی رولان بارت و ترجمه‌ی صالح نجفی، اینجا را کلیک کنید.
• برای دانلود مقاله‌ی «تصاویر ثروت: آینه‌ی جامعه‌ی هلندی» نوشته‌ی سیبیل اِبرت‌شیفِر و ترجمه‌ی نسرین هاشمی، اینجا را کلیک کنید.
• برای دانلود نوشتار «طبیعت بیجان با صدف و لیمو، در باب اشیا و صمیمیت»، نوشته‌ی مارک دوتی و ترجمه‌ی مهدی نصرالله‌زاده، اینجا را کلیک کنید.
•  

و همچنین مقاله‌ی «فرم ادراکی و معانی جمعی» نوشته‌ی ایمان افسریان، حاوی ملاحظاتی درباره‌ی نقاشی طبیعت بیجان در نقاشی نوگرای ایران و ارتباط این ژانر با سنت‌های فرهنگی ایرانیان است. برای دانلود مقاله، اینجا را کلیک کنید.